«بچه ها را کلاس ژیمناستیک نبرید، می گویند قدشان کوتاه می ماند.» این جمله ای است که این سال های اخیر در خانواده هایی که فرزندان شان در سن خردسالی هستند، شنیده می شود.

ژیمناستیک ورزش پایه است. حتی کارشناسان این رشته می گویند، یادگیری حرکات ژیمناستیک از دوومیدانی و شنا هم ضروری تر است. هر کسی که در بچگی ژیمناست کار بوده، در دوران بزرگسالی می تواند ورزشکار خوبی باشد. اما این ذهنیت اشتباه در خانواده ها که این رشته باعث کوتاهی قد می شود، دلیلی شده تا کلاس های ژیمناستیک رونق کمتری داشته باشند.

کارشناسان به خانواده ها اطمینان می دهند که کوتاهی قد هیچ ربطی به ژیمناستیک ندارد، مگر اینکه آنها در سن پایین تر از 9 سال حرکات حرفه ای انجام بدهند.

دلایل کوتاهی قد چیست؟

اگر این دلایل را بشناسیم، شاید کمتر به بیراهه برویم. تغذیه، ژنتیک و سلامت کلی بدن سه عامل اصلی در تعیین قد است.

اگر ژن کوتاهی قد در خانواده داریم، باید انتظار داشته باشیم که دختر یا پسرمان کوتاه قد شود.

تغذیه در دوران بارداری مادر و نونهالی بچه ها هم در رشد قدی آنها اهمیت ویژه ای دارد. اگر این تغذیه نباشد، نمی شود دلیل دیگری برای کوتاهی قد آورد.

میزان ترشح هورمون ها هم یکی از عواملی است که در تعیین قد افراد موثر است. هورمون تیروئیدی، کورتیزول و هورمون های جنسی (استروژن و تستوسترون) مهم ترین این هورمون ها هستند.

این باور غلط است 

اما چرا تصور عمومی این است که ژیمناستیک قد را کوتاه می کند. پخش مسابقات ژیمناستیک از شبکه های تلویزیونی و ماهواره ای، یک نتیجه گیری ناامیدکننده و اشتباه برای همه داشته و آن اینکه هر کسی ژیمناستیک کار کند، کوتاه قد می شود.

محمدرضا کاظمی از کارشناسان این رشته توضیحاتی در این باره می دهد که شاید همه را قانع کند: «هر رشته ای طبیعت خاص خود را دارد و بر اساس آن است که ورزشکاران در آن رشته موفق می شوند. اگر می بینید بیشتر ورزشکاران ژیمناست کار کوتاه قد هستند به این دلیل است که افراد کوتاه قد بهتر می توانند حرکات مخصوص این رشته را انجام بدهند.»

در مسابقات داخلی هم همیشه بچه هایی که قد کوتاهی تری دارند، موفق تر هستند. کاظمی می گوید:«حرکات ژیمناستیک به چابکی، انعطاف پذیری و سرعت عمل بالایی نیاز دارد. این ویژگی ها را در آدم هایی با قد کوتاه تر بیشتر می شود، دید. این رشته آدم هایی سبک با توده عضلات بالا می خواهد.»

بر خلاف نظر بقیه، کاظمی معتقد است که ژیمناستیک حتی به رشد قدی کمک هم می کند: «هر ورزشی که انجام بدهیم به رشد کمک می کند. ژیمناستیک هم از این قضیه مستثنی نیست.»

تمرین در خانه ممنوع

علاوه بر سن انتخاب، سالنی هم که بچه ها باید آنجا آموزش ببینند، مهم است. تعداد کسانی که در ژیمناستیک آسیب دیده اند و برای همیشه روی تخت خوابیده اند (به دلیل قطع نخاع) کم نیست. پایین بودن یا حتی بالا بودن قیمت یک کلاس نمی تواند دلیلی باشد که شما حتما همان جا فرزندتان را ثبت نام کنید. دقت داشته باشید که کف سالن، تشک و دیگر وسایل هم حتما استاندارد باشند. فرسودگی وسایل ژیمناستیک می تواند بیشترین آسیب را به بچه ها بزند. کلاس هایی که زیر نظر فدراسیون ژیمناستیک هستند، می توانند بهترین انتخاب باشند.

بچه هایی که کلاس ورزشی می روند، دوست دارند در خانه به پدر و مادر و دیگر نزدیکان نشان دهند که چه حرکاتی یاد گرفته اند. حواس تان باشد که همه حرکات را نمی شود در خانه انجام داد. فرزندان تان را توجیه کنید که این حرکات فقط مخصوص کلاس است. برای اینکه او را راضی کنید، بهتر است سر کلاس حاضر شوید و از نزدیک حرکاتی را که انجام می دهد، ببینید. او این حرکات را حتما برای دوستانش هم انجام خواهد داد. قبل از اینکه اتفاقی بیفتد، حتما با فرزند خود صحبت کنید.

تقویت و هماهنگی عضلات

ژیمناستیک فقط برای کسانی که می خواهند ژیمناست کار شوند، ضروری نیست. این رشته پایه است. کاظمی می گوید:«این رشته بیشترین کمک را به هماهنگی عضله و استخوان می کند. این نیاز اولیه همه ورزش هاست. کسانی که می خواهند فرزندان شان ورزشکار شوند، حتما آنها را در کلاس ژیمناستیک ثبت نام کنند. چابکی بدن یک فوتبالیست به تمریناتی برمی گردد که او در کودکی انجام داده. حرکات ژیمناستیک بهترین کمک برای یک فوتبالیست و یا هر ورزشکار دیگری است.»

افزایش رشد قد

ورزش ربطی به رشد قدی دارد؟ این سوال را از هر کارشناس دیگری بپرسید، یک جواب بیشتر ندارید، بله ربط دارد. البته این ربط مستقیم نیست. ورزش کردن به دلیل تحرک بالا و درگیری عضلات و استخوان ها می تواند به رشد کمک کند. اما هیچ ورزشی وجود ندارد که گفته شود قد را کوتاه می کند.

تکنیک های سنگین را فراموش کنید 

انتخاب مربی هم نکته مهمی است که خانواده ها باید در نظر داشته باشند. همان طور که گفته شد حرکات حرفه ای بعد از 9 سالگی باید آموزش داده شود. تمرینات فرزندان تان را زیر نظر بگیرید. اگر احساس می کنید تمرینات او برای سنش سنگین است، حتما به مربی تذکر بدهید. بعضی مربیان یا سن شاگردان شان را فراموش می کنند، یا عجله در آموزش دارند. بعضی بچه ها استعداد بالایی در بعضی حرکات دارند، در این شرایط مربیان انگیزه پیدا می کنند آموزش بیشتری بدهند که این به ضرر کودکان در سن پایین است.

مقدمات را فراهم کنید

لباس ژیمناستیک هم اهمیت ویژه ای دارد. این ورزش به لباس های چسبان نیاز دارد. اگر لباس ها گشاد باشند، مشخص نمی کند که بچه ها حرکات را درست انجام می دهند یا نه. لباس های گشاد، اجازه نمی دهند که بچه ها به راحتی حرکت کنند.

جنسی هم که برای لباس انتخاب می شود، باید مناسب باشد. خانواده ها دقت کنند که لباس بچه ها حتما باید نخی و سفید باشد. این انتخاب کمک می کند که هم لباس ها بو نگیرند و هم اینکه بچه ها با مشکلات پوستی روبرو نشوند.

برای حرفه ای شدن عجله نکنید

با اینکه ورزش برای رشد خوب است، اما بعضی متخصصان و پزشکان محدودیت هایی را برای آن قائل هستند. ژیمناستیک یکی از ورزش هایی است که استثناهایی دارد. این استثنا سن شروع است.

کاظمی معتقد است که بچه ها از سن پنج سالگی می توانند ژیمناستیک را شروع کنند البته به این شرط که فقط به شکل بازی بعضی حرکات را انجام بدهند: «ما برای مهدکودک ها مجاز کرده ایم که از سن پنج سالگی آموزش حرکات را به بچه ها آغاز کنند. اما این حرکات فقط باید در محدوده بازی باشد. مسابقاتی که هم برای سن زیر 7 سال برگزار می شود، در حد بازی است.»

اینکه بچه ها از سن پایین حرکات حرفه ای ژیمناستیک را انجام ندهند، دلیل پزشکی دارد

فرهنگ غنی پور، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران معتقد است که آموزش حرفه ای ژیمناستیک باید از سن 9 سالگی باشد. او هشدار می دهد که اگر زودتر از این زمان آموزش داده شود، احتمال کوتاهی قد وجود دارد: «بعضی ورزش ها مثل شنا، دوچرخه، والیبال، بسکتبال و فوتبال برای افزایش قد مفید هستند. ورزش ژیمناستیک هم بعد از 9 سالگی برای افزایش قد کودکان مناسب است، چراکه در سن پایین تر می تواند به محل های رشد استخوانی فشار وارد کند و باعث زود بسته شدن محل های رشد استخوانی شده و سبب شود کودکان کوتاه قد و عضلانی شوند.»