امام و حکومت
امام سجّاد(علیه السلام) به این امر آگاه بود که تا وقتى از طرف پایگاه هاى مردمی پشتیبانى نشود، تنها در دست گرفتن قدرت براى تحقّق بخشیدن به عمل دگرگون سازى اجتماع اسلامى کافى نیست.
پایگاههاى مردمى نیز باید به هدف هاى این قدرت آگاه باشند و به نظریه هاى او در حکومت ایمان داشته باشند و در راه حمایت از آن حرکت کنند و مواضع آن را براى توده مردم تفسیر نمایند و در برابر تندبادها با استوارى و قدرت بایستند.
امام سجّاد(علیه السلام) این امکانات را نداشت و به علّت آگاهى نداشتن مردم چنین شکایت میفرمود: «پروردگارا! در پیشامدهاى ناگوار روزگار به ناتوانى خویش نگریستم و درماندگى خود را از جهت یارى طلبیدن از مردم در برابر کسانى که قصد جنگ با من داشتند دیدم و به تنهایى خود در برابر بسیارىِ کسانى که با من دشمنى داشتند، نظر کردم.»امام(علیه السلام)، از جنبه انقلابى، به صورتى که مستقیماً عهده دار آن گردد، کناره جویى فرمود و به این بسنده کرد که کار قیام را به کسانى واگذارد که در این مورد برپاى میخیزند.
به طور کلى وضع اجتماعى که هر امام در آن زیست مىکرد، شکل کار سیاسى او را محدود و مشخّص می ساخت.
پیشوایان معصوم با وجود توطئه هایى که دشمنان، علیه آنها می نمودند تا آنان را از زمینه حکومت دور سازند، پیوسته مسئولیت خود را در نگاه دارى مکتب و تجربه اسلامى و مصون نگاه داشتن آن از فرو افتادن در ورطه انحراف و جدا شدن از مبادى و معیارها و ارزش هاى آن به گونه اى کامل ایفا مىکردند و هر وقت انحراف شدّت مىیافت و از خطر فروافتادن در ورطه نابودى بیم مىداد، پیشوایان(علیهم السلام) بر ضدّ آن حوادث تدبیرهاى لازم می اندیشیدند، و هر گاه تجربه اسلامى و عقیدتى در تنگناى مشکلى گرفتار می آمد و رهبرى هاى منحرف به حکم بی کفایتى از درمان آن ناتوان می شد، امامان به نشان دادن راه حلّ و حفظ امّت از خطرهایى که مردم را تهدید می کرد مبادرت می فرمودند.
احادیث امام سجاد(ع)
قالَ الاْمامُ السَّجّادُ(علیه السلام):
1. مقام رضا
«الرِّضا بِمَکْرُوهِ الْقَضاءِ أَرْفَعُ دَرَجاتِ الْیقینِ.»:
خشنودى از پیشامدهاى ناخوشایند، بلندترین درجه یقین است.
2.کرامت نفس
هر که کرامت و بزرگوارى نفس داشته باشد، دنیا را پَست انگارد.
3. دنیا مایه ارزش نیست
پرارزش ترین مردم کسى است که دنیا را مایه ارزش خود نداند.
4. پرهیز از دروغ
از دروغ کوچک و بزرگ در هر جدّى و شوخیى بپرهیزید، زیرا چون کسى دروغ کوچک گفت بر دروغ بزرگ نیز جرأت پیدا میکند.
5. خود نگهدارى
تمام خیر آن است که انسان خود را نگهدارد.
6.همنشینان ناشایسته
1ـ مبادا با دروغگو همنشین شوى که او چون سراب است، دور را به تو نزدیک کند و نزدیک را به تو دور نماید
2ـ مبادا با فاسق و بدکار همنشین شوى که تو را به یک لقمه و یا کمتر بفروشد
3ـ مبادا همنشین بخیل شوى که او در نهایتِ نیازت بدو، تو را واگذارد
4ـ مبادا با احمق رفیق شوى که چون خواهد سودت رساند، زیانت میزند
5 ـ مبادا با آن که از خویشان خود میبرد، مصاحبت کنى که من او را در قرآن ملعون یافتم.
شاگردان حضرت
سعیدبن جبیر
یکی از شاگردان امام سجاد علیه السلام ، سعیدبن جُبیر است که به دلیل محبت اهل بیت علیهم السلام به دست حجاج بن یوسف ثقفی، حاکم ستمگر آن زمان به شهادت رسید. از امام جعفرصادق علیه السلام درباره سعید چنین نقل شده است: «سعید بن جبیر همیشه با علی بن حسین علیه السلام همراه بود و امام او را مدح و ثنا می گفت.» او از بزرگ ترین دانشمندان زمان خود به شمار می آمد که در علوم تفسیر و فقه، سرآمد همگان بود.
أبوحمزه ثمالی
ثابت بن دینار که نزد ما به أبوحمزه ثُمالی مشهور است، از شاگردان برجسته چهار امام، یعنی امام سجاد علیه السلام ، امام باقر علیه السلام ، امام صادق علیه السلام و امام کاظم علیه السلام شمرده می شود. امام رضا علیه السلام در مورد فضیلت ابوحزمه می فرماید: «أبوحمزه ثمالی در زمان خودش همچون لقمان بود.» از أبوحمزه، کتاب تفسیر قرآن، کتاب النوادر، رساله حقوق و نیز دعای أبوحمزه ثمالی به یادگار مانده است.
صحیفه سجادیه
دعاها و مناجات‌های امام سجاد(ع) به نام صحیفه سجادیه معروف است، و پس از قرآن و نهج البلاغه بزرگترین و غنی‌ترین گنجینه حقایق و معارف الهی به شمار می‌رود، به طوری که بزرگان شیعه آن را أخت القرآن، انجیل اهل بیت ـ علیهم السلام ـ و زبور آل محمد ـ علیهم السلام ـ نامیده‌اند.
صحیفه سجادیه کامله، مجموعه‌ای از 75 دعا و نیایش بوده است که امام سجاد ـ علیه السلام ـ املا نموده و امام باقر ـ علیه السلام ـ و برادرش زید بن علی آن را در دو نسخه نوشته‌اند.
متوکل بن هارون ـ راوی اول صحیفه سجادیه موجود ـ می‌گوید: پس از سفر حج، یحیی بن زید بن علی را ملاقات کرده و او را از حزن و ناراحتی امام صادق ـ علیه السلام ـ نسبت به شهادت زید بن علی آگاه کردم و ضمناً بدو گفتم که امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود که یحیی نیز همانند پدرش کشته خواهد شد. پس از صحبت‌هایی (که در مقدمه صحیفه آمده است) یحیی مجموعه‌ای نفیس از ادعیه امام سجاد ـ علیه السلام ـ را که به خط جناب زید بوده است، به متوکل می‌سپرد تا پس از کشته شدن او به دست بنی‌امیه نیفتد.
متوکل این مجموعه را به امام صادق ـ علیه السلام ـ عرضه کرده و با نوشته امام محمد باقر ـ علیه السلام ـ مقابله میکند و هیچ تفاوتی بین آنها نمی‌یابد. او از مجموعه 75 دعای صحیفه، 64 دعا را مینویسد که در مجموعه حاضر تنها 54 دعای آن موجود است.
معارف والا و محتوای صحیفه سجادیه:
صحیفه سجادیه به منزله یک دائره المعارف علوم بشری است و آنچه انسان برای سعادت خود بدان نیاز دارد در آن یافت می‌شود که اصول اعتقادات، احکام، فروعات دین و معارف توحیدی و عرفانی، اخلاقیات و مسائل اجتماعی و سیاسی از آن جمله‌اند.
اگر چه دعاهای موجود در صحیفه به صورت راز و نیاز و نیایش مطرح گردیده ولی در درون آنها شعله‌های سوزان آتش گداخته از سیاست و تدبیر است، حکمتهایی که اهل نظر را به فکر فروداشته و جرعه‌های عشق معنوی را در کام بینوایان نیازمند معنویت فرو برده و عشاق را به سوی وادی عشق سوزنده می‌کشاند.
شعری در وصف زینت عابدان
ای لیل قدر تشن? راز و نیاز تو/ قبله سزاست غبطه خورد بر نماز تو/ چون بر قنوت دست دعا باز می کنی/ صدها فرشته پر کشد از دست باز تو/ چون تیر جان ز چل? مژگان رها کنی/ گردد شکار هر دل شیدا ز ناز تو/ آری عصار? حسنین است خلقتت/ این افتخار در سخن دیر باز تو/ خیر کثیر از قدمت آشکار شد/ تفسیر گشت سور? کوثر به راز تو/ از نسل دو امام چو نسلت به هم رسید/ روح قیام و صلح شده سرفراز تو/ نسل تو نسل پاک دعا و اجابت است/ آری بهشت قبض? آل نجابت است/ تفسیر آیه آی? قرآن صحیفه ات/ تأویل سوره سور? قرآن صحیفه ات/ تصویر نور و ذات و صفات و جمال حق/ تشریح سوژه سوژ? قرآن صحیفه ات/ طرح فصاحت است و بیان بلاغت است/ همتای صفحه صفح? قرآن صحیفه ات/ همچون کلام وحی شگفت است مصفحت/ دارد اساس و پای? قرآن صحیفه ات
محمود ژولیده
پیامک های تبریک میلاد امام سجاد(ع)
امشب که در بهشت وا مى گردد/ هر درد نگفتنى دوا مى گردد/ از یمن ولادت امام سجاد(ع)/ حاجات دل خسته روا مى گردد
**********
امشب ای اهل دعا روح دعا می آید/ پسر خامس اصحاب کسا می آید/ مؤمنین گرد هم آیید به محراب دعا/ صف ببندید که مولای شما می آید
**********
پیشانى آفتاب دارى، آرى/ در دیده ى جان گلاب دارى، آرى/ گل نغمه ى نور، از کلامت جارى است/ سجادى و عشق ناب دارى، آرى
***********
با قامت عصمت و حیا مى آید/ با بانگ مناجات و دعا مى آید/ میلاد عبادت است یعنى سجاد/ از سوى خدا به سوى ما مى آید
**********
امام العابدین خوش آمد/ سیدالساجدین خوش آمد/ به فرزند زهرا نور عین آمده/ جهان را امام العالمین آمده/ میلاد علی بن الحسین آمده/ روح قرآن و دین خوش آمد
*********
یا فاطمه چشم تو روشن/ بیت الولا گردیده گلشن/ حق بر حسینت یک دسته گل داد/ آمد به دنیا امام سجّاد
**********
میلاد زین العابـدین است/ عید امام الساجدیـن است/ زهرا و حیدر مسرور و دلشاد/ آمد به دنیا امام سجّاد
**********
ای عترت پاک پیمبر/ ای شیعه زهرا و حیـدر/ شادی نمائید شد عید میلاد/ آمد به دنیا امام سجّاد
**********
امروز دل اهل ولایت شاد است/ میلاد سعید اشرف ایجاد است/ آن قدر به درگاه خدا کرد سجود/ معروف از آن به سید سجاداست
**********
گل باغ یاسین خوش آمد/ امام العابدین خوش آمد/ این پسر مرآت حُسن پیغمبر است/ زبانش ذوالفقار دست حیدر است/ این پسر بر حسین، حسین دیگر است/ نجل حبل المتین خوش آمد
**********
