زمانی که تلویزیون در حال پخش فیلم است یا در زمان پخش آگهیهای میانبرنامهای، تبلیغی از مصرف چیپس نشان داده میشود؛ جالب آنکه در این تبلیغ افرادی بیحال نشان داده میشوند که پس از مصرف چیپس شاداب و سرزنده میشوند. در واقع در این تبلیغ تنها به تبلیغ چیپس بهعنوان مادهای خوراکی بسنده نشده است و طراحان این تبلیغ تلاش کردهاند این مسئله را به مخاطب القا کنند که چیپس کالایی است که با خوردن آن انرژی مضاعفی در بدن فرد تولید و باعث میشود وی بتواند با شور و نشاط به فعالیت خود ادامه دهد. با مشاهده این تبلیغ میتوان بهسادگی به این نکته پی برد که نهتنها ممنوعیت تبلیغات کالاهای مضر در صداوسیما رعایت نمیشود که حتی در تبلیغات تلویزیونی بهمنظور ترغیب فرد به خرید چیپس، پفک و بستنی به این مواد غذایی مضر، وجهه مثبتی داده شده است؛
مواد غذاییای که اگر عوارض هریک را برای بدن بهطور جداگانه مورد بررسی قرار دهیم، هرکدام به سبب شور و شیرین بودن و استفاده زیاد روغن برای سلامت مضر بوده و میتوانند درصورت مصرف مکرر، خطر بروز بیماریهای قلبی و عروقی را برای فرد درپیآورند. از دیگرسو نادیدهگرفتن ممنوعیت تبلیغ کالاهای مضر در رادیو و تلویزیون در حالی صورت میگیرد که صداوسیما از نظر تبلیغاتی مانند رسانههای مکتوب و چاپی دارای محدودیت از نظر فضای مورد نیاز برای آگهی نیست و بهواسطه اینکه بسیاری صداوسیما را برای تبلیغ کالاهای خود انتخاب میکنند، درآمد خوبی نصیب این رسانه میشود اما هنوز رسانه ملی ترجیح میدهد به روال گذشته نظارتی بر پخش آگهیها نداشته باشد و به تبلیغ مواد غذایی مضر ادامه دهد.
تبلیغات گسترده از مواد غذایی پر حجم و مضر مانند چیپس، پفک، انواع شکلات های رنگین و فست فودها باعث گرایش بینندگان و مصرف روزافزون آن ها می شود.قبل از تبلیغات گسترده در خصوص چیپس و پفک و ... در تلویزیون میزان خرید و مصرف این مواد بی ارزش توسط خانواده ها کمتر بود اما با تبلیغات پر رنگ و لعابی که طی چند سال اخیر انجام می شود به طور تقریبی می توان گفت که بیشتر خانواده ها در هفته و یا حتی در روز به دفعات از این گونه مواد خوراکی استفاده می کنند.
باید در کنار چنین تبلیغاتی درباره میزان مصرف و ضررهای احتمالی مواد غذایی پیام هایی پخش شود. تبلیغات رسانه ها بر سلامت روان افراد جامعه تأثیر سوء می گذارد، مصرف کالاها و اجناس غیر ضروری همه روزه از طریق تلویزیون به مردم القا می شود و بسیاری از افراد خواسته یا ناخواسته کالاها و یا مواد غذایی بدون ارزش و غیر ضروری را در سبد غذایی خانوار خود می گنجانند. این افراد بدون داشتن اطلاع از ضررهای این گونه اجناس علاوه بر هدر دادن پول خود، از سلامت خود نیز مایه می گذارند.
بسیاری از افراد به صرف این که یک آگهی یا پیام بازرگانی در رسانه ملی پخش می شود به آن اعتماد می کنند و به خرید آن روی می آورند. در بسیاری از پیام های بازرگانی که در حال حاضر از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می شود صرف نظر از پیام تبلیغاتی که دارد در مکان ها و آپارتمان های شیک با دکوراسیونی آن چنانی و لباس هایی گران قیمت نمایش داده می شود.برای نمونه کودکی که برای تماشای تلویزیون می نشیند هنگامی که با پیام بازرگانی مواجه می شود که در آن بچه ای با لباس های زیبا و رنگارنگ در اتاقی که پر از اسباب بازی های گران قیمت است مشغول خوردن چیپس یا پفک است، علاوه بر درخواست چیپس و پفک، الگوهای رفتاری آن کودک را نیز کپی برداری می کند و می خواهد اتاقی مانند او پر از اسباب بازی داشته باشد. در چنین وضعیتی اگر پدر و مادر به نیازها و خواسته های غیرمنطقی کودک پاسخ درستی ندهند، در آینده با مشکلات بزرگ تری مواجه خواهند شد.از نظر پزشکی طبق پژوهش های انجام شده کودکان نسل امروز به دلیل تغذیه نامناسب دچار چاقی، سوء تغذیه و کوتاهی قد هستند.
مصرف چیپس، پفک و فست فودها از جمله این موارد است که بیشترین زیان آن به کودکان و نوجوانان که در سن رشد هستند، وارد می شود
در پیام های بازرگانی تبلیغ تنقلات حجیم شده بسیار مشاهده می شود اما هیچ گاه درباره میزان مصرف آن و یا موارد منع مصرف موردی بیان نمی شود. اگر یک آگهی تبلیغاتی غیر استاندارد باشد بر جسم، روان و محیط اجتماعی مخاطبان خود تأثیر می گذارد از این رو باید در تولید و پخش آن دقت زیادی شود.یک کارشناس تغذیه هم درباره ضرر و زیان استفاده از چیپس و پفک می گوید: در تهیه چیپس و پفک از روغن استفاده می شود که ممکن است از این روغن چندین بار استفاده شده باشد. در تهیه پفک ذرات ذرت اگر کپک زده مورد استفاده قرار نگیرد، با حرارت بسیار زیاد حجیم می شود که حرارت بالا باعث پراکسید شدن روغن می شود.به گفته وی پراکسید شدن روغن خاصیت سرطان زایی دارد. وی می افزاید: علاوه بر آن مواد رنگین که در تهیه چیپس و پفک به کار می رود نیز ضرر دارد.وی با بیان این که اگر این مواد قبل از ناهار یا شام استفاده شود، باعث بی اشتهایی می شود، می افزاید: مصرف این مواد خوراکی قبل از وعده های غذایی بی اشتهایی را به دنبال دارد و باعث می شود کودکان و نوجوانان از یک سری مواد مغذی مورد نیاز بدن محروم بمانند.وی روغن مورد استفاده در چیپس و پفک را عامل چاقی افراد در آینده می داند و می گوید: علاوه بر آن افراد در معرض ابتلا به بیماری های قلبی عروقی قرار می گیرند و شوری چیپس و پفک نیز باعث تغییر ذائقه کودکان می شود و به شوری عادت می کنند که در آینده ممکن است دچار فشار خون بالا شوند.
ویتامین های D و A و مواد معدنی مانند کلسیم، آهن، روی از جمله مواد نیاز بدن کودکان و نوجوانان است که اگر این مواد بر اثر استفاده زیاد از تنقلات، چیپس و پفک به بدن نرسد، باعث کوتاهی قد و پوکی استخوان می شود.
مضرات سوسیس و کالباس : در تهیه سوسیس و کالباس از ماده نگه دارنده و رنگ دهنده نیترات استفاده می شود که این ماده در بدن به نیتریت تبدیل می شود و نیتریت با آمین ترکیب و در نهایت به نیتروز آمین تبدیل می شود که ماده سرطان زایی است.این کارشناس تغذیه خاطر نشان می کند: نیتروز آمین در کبد رسوب می کند و باعث بروز سرطان می شود.
هم چنین چربی های اشباع شده و نمک در تهیه این مواد به کار رفته است که باعث ابتلا به بیماری های قلبی عروقی در آینده می شود
صداوسیمایی که قرار بود به مثابه یک دانشگاه به مردم کشور آگاهی بدهد خود از توصیههای پزشکی غافل مانده و بهخاطر مقداری سود بیشتر سلامت مردم را نادیده گرفته است. از آنجایی که بسیاری از مردم برنامههای صداوسیما را نگاه میکنند و هرکالایی که از صداوسیما تبلیغ شود میتواند مورد توجه مردم بهویژه کودکان و نوجوانان قرار گیرد. از این رو بهتر است ممیزی دقیقتری روی کالاهای تبلیغاتی که از صداوسیما پخش میشود، انجام گیرد. شاید بهتر آن باشد که از تعدادی از مشاوران پزشکی نیز در زمان پذیرش آگهیها استفاده شود.
در حالی سریال تبلیغ کالاهای مضر در تلویزیون همچنان ادامهدار است که وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی پیش از این قانون ممنوعیت تبلیغ کالاهای مضر را به صداوسیما ابلاغ کرده است؛ قانونی که سالهاست وجود دارد، اما چندان جدی گرفته نمیشود.
تبلیغ کالاهای مضر در رادیو و تلویزیون بر اساس مادهی 37 قانون برنامهی پنجم توسعه و آییننامه تبلیغات سازمان صداوسیما، ممنوع است، اما این قانون که در بسیاری از موارد نادیده گرفته شده و ضمانت اجرایی ندارد، به نظر میرسد بار دیگر نیاز به یادآوری دارد.
بطور مثال :
تبلیغ چای سبز با عنوان چای لاغری! |
کالاهای بیشماری که هر روزه شاهد افزایش آنها وتبلیغات برای مصرف گرایی در آحاد اقشار ملت در رسانه ملی هستیم بعضا ضررهایی برای سلامت جسم وجان وروح مردم در پی دارند که رفع این مشکلات وعوارض ناشی از مصرف گاهی هزینه درمان در کشور بسیار افزایش پیدا میکند، حتی امکان دارد این هزینه 10برابر درآمد ناشی از پخش تبلیغات مواد غذایی مضر باشد. بنابراین اگر خواهان جلوگیری از افزایش هزینه درمان و ممانعت از خروج بیرویه ارز از کشور و حفظ نیروی انسانی خود بهعنوان اصلیترین سرمایه هستیم، باید از تبلیغ موادغذایی مضر از طریق رسانهها جلوگیری کنیم. اگر بخواهیم برنامهای بلندمدت در زمینه سلامت تدوین کنیم متوجه خواهیم شد که هزینههای اندک و صوری که امروز بابت تبلیغات مواد غذایی بهدست میآید خیلی کمتر از هزینههای گسترده تشخیص، درمان و هزینه از دست دادن نیروی کارآمد فنی، علمی یا خدماتی در کشور است.
منع تبلیغات «کالاهای مضر برای سلامتی» مثل انواع چیپس و پفک، در حالی در رسانهای که عنوان «ملی» را یدک میکشد، همچنان مورد مناقشه است که بیشتر تلویزیونهای دنیا، این ممنوعیت را به عنوان امری پذیرفته شده که سلامتی جامعه را تضمین میکند، قبول کردهاند. مالزی، تایوان، استرالیا، انگلیس و ... از جمله کشورهایی هستند که پیش از این تبلیغ مواد خوراکی مضر را ممنوع اعلام کردهاند.
جای بسی تاسف است که در کشوری که ادعای مسلمان بودنمان گوش فلک را کرد کرده وخود را پیرو بی قید وشرط احکام وفرامین دین اسلام وقوانین بی نقص خداوند میدانیم اما در عمل رفتارها وعملکردهایی را از خود نشان میدهیم که جز سود جویی ومنفعت طلبی هیچ چیز دیگری نمیشود از آن استنباط کرد در حالی که در کشورهایی مثل مالزی، تایوان، استرالیا، انگلیس و ...این نوع تبلیغات غیر قانوی اعلام شده و در رسانه ها نیز تبلیغی صورت نمیگیرد
به امید جامعه ای سالم وتوانمند