خونریزی از زخم های معده و اثنی عشر (دوازدهه)، شایع ترین علت خونریزی گوارشی است که در این موارد خوشبختانه خونریزی سریع برطرف شده و عاقبت خطرناکی نخواهد داشت؛ البته در موارد کمتری هم خونریزی ادامه یافته و جان بیمار را تهدید می کند.

 خونریزی معده , واژه‌ای است که در فرهنگ عمومی برای تمامی انواع خونریزی‌ها از سیستم گوارشی فوقانی شامل مری، معده و دوازدهه به‌کار می‌رود. جالب این که خونریزی‌های دوازده یا اثنی‌عشر شایع‌تر از خونریزی معده است و بیشترین علت استفراغ‌های خونی را تشکیل می‌دهد.

اولین وظیفه کادر پزشکی در بررسی چنین بیمارانی این است که مشخص شود آیا خون از مسیر معده بوده یا از قسمت های دیگر است.

گاهی به اشتباه خونریزی از منشا ریه، بینی و دهان را بیماران به عنوان خونریزی معده تلقی می کنند.

برای تشخیص بایددانست که خونریزی های ریه که خیلی خطرناک تر از خونریزی گوارشی است، همراه خلط به بیرون ریخته می شود و بیمار قبل از آن دچار سرفه، تنگی نفس و دیگر علائم ریوی است.

برعکس خونریزی های گوارشی همراه تهوع و استفراغ بوده و بیمار ممکن است علائم گوارشی مثل درد شکم داشته باشد.

تفاوت دیگر این است که خونریزی های ریه معمولا کف آلود و صورتی رنگ بوده، در حالی که خونریزی های گوارشی عموما قرمز تیره است.

گاهی اوقات یک فرد بعد از خونریزی از بینی یا دهان، معده اش پر شده و خون جمع شده را استفراغ می کند. در این حال گاه به اشتباه خونریزی گوارشی تشخیص داده می شود، در حالی که معده و دوازده سالم است.

برای تشخیص چنین مواردی منطقی است که همیشه در مورد خونریزی از بینی یا دهان بپرسیم و آن را مورد بررسی قرار دهیم.

اکنون باید به این موضوع بپردازیم که وقتی خونریزی واقعا از معده یا دوازدهه است، چه بیماری هایی را باید در نظر داشت؟

اولین و کم خطرترین نوع خونریزی گوارشی مربوط به پارگی های ریز مخاط حدفاصل مری به معده است.

وقتی به هر دلیل یک بیمار دچار استفراغ های شدید و جهنده می شود، ممکن است در اثر فشار استفراغ، پارگی های ریزی بوجود آید و بیمار خون استفراغ کند. این نوع خونریزی که گاهی در مادران باردار اتفاق می افتد، خطر چندانی ندارد و خیلی سریع برطرف می شود.

خونریزی از زخم های معده و اثنی عشر، شایع ترین علت خونریزی گوارشی است که در این موارد هم خوشبختانه خونریزی سریع برطرف شده و عاقبت خطرناکی نخواهد داشت؛ البته در موارد کمتری هم خونریزی ادامه یافته و جان بیمار را تهدید می کند.

یکی از دلایل دیگر این نوع خونریزی ها واریس های مری است. واریس مری هم خونریزی شدیدتری ایجاد می کند و هم نشانه بیماری سیروز است که بیماری سختی محسوب می شود.

سایر علل خونریزی گوارشی عبارتند از:

- سرطان معده

- سرطان خون

- سایر اختلالات خونی وعروقی در دستگاه گوارش

- داروها

- تومورهای خوش خیم

- عفونت ها

- هموروئید (بواسیر)

- استرس

- اسهال خونی

برای تشخیص علت خونریزی گوارشی در یک فرد و آگاهی از محل خونریزی، ابتدا باید از بیمار شرح حال گرفت و سابقه بیماری اش را پرسید.

ابتدا باید دانست آیا بیمار سابقه زخم معده و یا هموروئید دارد یا خیر.

سپس باید معاینات بالینی انجام شود و فشار خون کنترل گردد.

آزمایش خون از نظر میزان کم خونی و تست های خونی و آزمایش مدفوع انجام گیرد.

 گاهی به آندوسکوپی و یا کولونوسکوپی و عکس های روده نیاز است.

گاهی نیز بر حسب علت بیماری، باید عکسبرداری عروقی (آنژیوگرافی) و

یا سایر آزمایشات پاراکلینیکی انجام شود.

جدا از این که خونریزی گوارشی به چه دلیلی اتفاق بیفتد، این بیماران حتما باید بستری شده و برایشان درمان شروع شود.

تعبیه لوله و شست و شوی معده برای بیمار ناراحت کننده است، ولی برای مشخص شدن شدت خونریزی و تشخیص ادامه یا توقف آن ضروری است.

در مرحله بعد با تزریق سرم از کاهش حجم خون پیشگیری خواهد شد. برای بیمارانی که خون زیادی از دست داده باشند،  تزریق خون نیز انجام خواهد شد.

وجود انواع تزریقی داروهایی مثل پنتاپرازول در سال های اخیر این امکان را داده است که با دارو جلوی ادامه خونریزی را بگیریم.

در نهایت با استفاده از اندوسکوپی می توانیم در صورت ادامه خونریزی و تهدید جان بیمار، با روش های مختلفی خونریزی را متوقف کنیم.

منابع:

سلامت نیوز

جام جم - دکتر رضا کریمی ، فوق تخصص بیماری های غدد