آیات منحصر به فرد قرآن ، آیات 42 الی 46 سوره ی مدثر می باشد که در آن تصویری از گفتگوی دو گروه بهشتیان و جهنمیان ترسیم شده ست .

مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ  : (سپس به آنها متوجه شده می‏گویند) چه چیز شما را به دوزخ درآورد.

قَالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ : گویند: ما از نمازگزاران نبودیم.

وَلَمْ نَکُ نُطْعِمُ الْمِسْکِینَ  : و به فقیر و تهیدست طعام نمی‏دادیم

وَکُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِینَ : و با اهل باطل (در کارها و گفتارهاى بیهوده) غور می‏کردیم.

1ـ بی توجهی به نماز

نکته ی اولی که از این آیات فهمیده می شود این است که قیامت این دو گروه کاملا از هم جدا نیستند ، بلکه بهشتیان می توانند حال و روز جهنمیان را ببینند و یا با آنها مثل آیات مورد نظر گفتگو داشته باشند : مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ  : (سپس به آنها متوجه شده مى‏گویند) چه چیز شما را به دوزخ درآورد .(42 ، مدّثر)

در این آیات سوالی که بهشتیان از جهنمیان می پرسند این است که چه چیز باعث شد که رحمت الهی شامل آنها نشود و عاقبت آنها به آتش جهنم ختم شود ؟

جهنمیان اولین عاملی که به آن اشاره می کنند ، این نکته است:

قَالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ : گویند: ما از نمازگزاران نبودیم.(43 ، مدّثر)

در این جا به واسطه ی این تقدم می توان به نقش م?ثر نماز در جلوگیری از هلاکت اشاره نمود ؛ چرا که اگر نماز می خواندند و به یاد خداوند بودند دیگر باعث غفلت ایشان از خدا و دستورات الهی نمی شد .  

قالَ الصّادِقُ علیه السلام: اِنَّ الْعَبْدَ اِذا صَلَّى الصَّلاةَ لِوَقْتِها، وَحافَظَ عَلَیْها اِرْتَفَعَتْ بَیْضاءَ نَقِیَّةً، تَقُولُ: حَفَظْتَنى حَفَظَکَ اللّهُ، وَاِذا لَمْ یُصَلِّها لِوَقْتِها، وَ لَمْ یُحافِظْ عَلَیْها رَجَعَتْ عَلَیْهِ سَوْداءَ مُظْلِمَةً، تَقُولُ: ضَیَّعْتَنى ضَیَّعَکَ اللّهُ.(محجّة البیضاء، ج 1، ص 350)

امام صادق علیه السلام فرمود: هنـگامى که بنده اى سر وقت به نماز بایستد و مراقب آن باشد ،به صـورت پـاره اى نـور سفید بـالا مى رود و مى گـوید: تو مرا حفظ کردى خدا تو را حفظ کند، ولى وقتى نماز را در وقتش نخواند و مراقب آن نباشد آن نماز بصورت لکه سیاه و تاریکى بر مى گردد و مى گوید: مرا ضایع کردى خدا تو را ضایع نماید.

2ـ دستگیری نکردن از مستمندان

وَلَمْ نَکُ نُطْعِمُ الْمِسْکِینَ  : و به فقیر و تهیدست طعام نمى‏دادیم.(44،مدّثر)

در این جا مراد از اطعام به عقیده ی مفسرین ،زکات واجب می باشد چرا که ترک اعمال مستحب ، مستوجب عقوبت اخروی نمی شود.

مسلماً انسانی که به یاد خدا نمی افتد ، به یاد بندگان او هم نخواهد بود .

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : أرضُ القِیامَةِ نارٌ ما خَلا ظِلَّ المُ?مِنِ ؛ فإنَّ صَدَقَتَهُ تُظِلُّهُ .( الکافی : 4 / 3 / 6 ، ثواب الأعمال : 169 / 9.)

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: سرزمین قیامت سراسر (گرما) آتش است، مگر سایه م?من؛ زیرا که صدقه اش بر او سایه مى افکند.

3ـ همنشینی با اهل باطل

عامل سوم همنشینی با اهل باطل است . در جامعه ی ما نیز متأسفانه اخیراً بین جوانان این امر شیوع بیشتری داشته است .

وَکُنَّا نُکَذِّبُ بِیَوْمِ الدِّینِ : و روز جزا را تکذیب و انکار مى‏کردیم.(مدّثر،45)

از مصادیق همنشینی با اهل باطل می توان به مهمانی های شبانه، لهو و لعب و یا همچنین چت های خلاف شرعی که در مسائل مختلف میان جوانان شایع شده اشاره کرد.

در جایی داریم که حضرت رسول اللّه صلی الله علیه و آله می فرمایند : مَن کانَ یُ?مِنُ بِاللّه ِ وَ الیَومِ الآخِرِ فَلا یُ?اخِیَنَّ کافِرا ، و لایُخالِطَنَّ فاجِرا، و مَن آخى کافِرا أو خالَطَ فاجِرا کانَ کافِرا فاجِرا .(بحارالأنوار : ج 74 ص 197 ح 31)

آن که به خداوند و روز قیامت ایمان دارد ، نباید با کافرى برادرى کند و با فاجرى آمد و شد نماید. هر کس با کافرى برادرى کند یا با فاجرى همنشینى نماید ، کافر و فاجر خواهد بود .  

4ـ غفلت از معاد و فراموشی مرگ

و عامل چهارم و اخری که باعث خلود در جهنم می شود از یاد بردن معاد و مرگ می باشد .

وَکُنَّا نُکَذِّبُ بِیَوْمِ الدِّینِ : و روز جزا را تکذیب و انکار مى‏کردیم.(مدّثر،46)

با توجه به آموزه های دینی روشن است انکار معاد و روز حساب و جزا، تمام ارزش هاى الهى و اخلاقى را متزلزل ساخته ، و انسان را براى ارتکاب گناه با جرأت مى‏کند.  

در این جا است که امام علی علیه السلام می فرمایند :

تو گویى آبادگران [و ساکنان] دنیا نبوده اند، و گویى همیشه آخرت ، سراى آنان بوده است! جایى را که وطن خود مى پنداشتند، خالى کردند و در جایى وطن گزیدند که از آن مى رمیدند [و آن را خانه خود نمى پنداشتند]

به دنیایى که از آن جدا مى گشتند، سرگرم شدند و آخرتى را که به آن منتقل مى شدند ، تباه نمودند، و [اکنون ،] نه از کار زشتى مى توانند برگردند، و نه بر کار نیکى مى توانند بیفزایند .

به دنیا اُنس گرفتند؛ ولى دنیا آنان را گول زد، و به دنیا اعتماد کردند؛ ولى دنیا آنان را به خاک افکند. (نهج البلاغة: الخطبة 188)

منابع: 

وبلاگ رهپویان قرآن

سایت تبیان

سایت دارلحدیث