بسمله صحیفه فضل و کمال معرفت                         بل که گهی تجلی از نقطه تحت با کند

    بضعه سید بشر أم ائمه غرر                               کیست جز او که همسری با شه لا فتی کند

گرچه قرآن کریم ابراهیم علیه‌السلام را به ‌عنوان پدر امت اسلامی معرفی می‌نماید و می فرماید:

«ملة أبیکم إبراهیم»(1) اما در فرمایشات پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله خود آن بزرگوار به ‌عنوان پدر امت معرفی شده است :

« أنا و علی أبوا هذه الأمة » (2)

البته از قرآن کریم نیز این مطلب قابل ‌برداشت است آنجا که زنان پیامبر صلی الله علیه وآله را به‌ عنوان مادران م?منین معرفی می‌نماید :

« و أزواجه أمهاتهم » (3)

و معلوم است که لازمه این که زنان پیامبر صلی الله علیه وآله مادر م?منین باشند این است که خود پیامبر صلی الله علیه وآله نیز پدر آنان باشد و اساسا علت این که قرآن زنان را به ‌عنوان مادر معرفی می‌نماید چیزی جز منزلت پدری رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله نسبت به جمیع امت اسلامی نخواهد بود !

نتیجه حرف‌های بالا این می‌شود که:

ابراهیم علیه‌السلام پدر بزگِ معنوی امت اسلامی و پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و امیرالم?منین علیه‌السلام نیز پدر معنوی این امت می‌باشند .

و روشن است وقتی زنان پیامبر صلی الله علیه وآله به خاطر پدر بودن وی ، منزلت مادری نسبت به امت پیدا می‌نمایند پس باید همسر امیرالم?منین علیه‌السلام نیز دارای چنین منزلتی باشد چرا که پیامبر صلی الله علیه وآله، امام علی علیه‌السلام را نیز مانند خود به‌ عنوان پدر امت معرفی نموده است !

این از یک جهت اما از جهت دیگر باید خاطرنشان ساخت که مادریِ حضرت فاطمه سلام‌الله علیها نسبت به امت ، منحصر به جهت همسری ایشان برای امیرالم?منین علیه‌السلام یعنی پدر دوم امت ، نیست بلکه وقتی حضرتش ملقب به لقب شریف و عظیم « أم أبیها » (4) می‌باشند یعنی از سمت مادری معنوی رسول اکرم صلی الله علیه وآله نیز برخوردارند ، به یک معنی حتی سمت مادری را نه تنها نسبت به امت و نه تنها نسبت به رسول اکرم صلی الله علیه وآله و نه تنها نسبت به شوهر خود حتی نسبت به همسران پیامبر صلی الله علیه وآله نیز دارند و یکی از همسران پیامبر صلی الله علیه وآله مادر مکرمه خودشان حضرت خدیجه سلام‌الله علیها است. پس ایشان مادر معنوی، مادر ظاهری خود نیز هستند و این فضیلت مادری از جهت أم أبیها بودن ، فضیلتی است که همسران پیامبر صلی الله علیه وآله با بانوی اول اسلام در آن به هیچ وجه شریک نیستند. گرچه در نوع اول شریک بودند و همانطور که فاطمه سلام‌الله علیها همسر پدر امت امام علی علیه‌السلام بود آنان نیز همسر پدر امت پیامبر صلی الله علیه وآله بودند لکن دیگر آنها نسبت به خود پیامبر صلی الله علیه وآله چنین نسبتی که مادر معنوی وی باشند را دارا نیستند !! 

نکته دیگر که قابل توجه است این است که مادری زنان رسول خدا صلی الله علیه وآله عارضی و به اصطلاح سببی و ظاهری می باشد به این معنی که صرفا به خاطر رابطه همسری که با رسول خدا صلی الله علیه وآله داشتند به منزله مادر م?منین شدند اما مادری حضرت زهرا سلام‌الله علیها نسبت به امت و بلکه پیامبر صلی الله علیه وآله عارضی و سببی نیست بلکه حقیقی و ذاتی می باشد و برخواسته از شأن و جایگاه معنوی ایشان است به گونه ای که اگر فرض می کردیم ایشان دختر رسول خدا صلی الله علیه وآله نبودند و همچنین همسر امیرالم?منین علیه‌السلام نیز نبودند ، باز هم مادر امت بودند چرا که وقتی مادر معنوی پدر خود هستند ، دیگر مادریت معنوی ایشان نسبت به امت واضح است که حقیقی و باطنی است و از طریق اکتساب و ازدواج یا حتی ولادت ظاهری به دست نیامده است !!

به همین دلیل است که قرآن کریم علی رغم این که فرمودند: « و أزواجه أمهاتهم » و زنان پیامبر صلی الله علیه وآله را مادر م?منان معرفی نمودند و احترام آنها را بر م?منین واجب کردند با این حال در سوره مبارکه تحریم دو تن از زنان پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله را مورد تهدید و شماتت قرار می دهند و خبر از خیانت آنها نسبت به رسول خدا صلی الله علیه وآله می‌دهند و آن دو را تشبیه به زن نوح و لوط می‌نمایند که به شوهران خود خیانت کردند و به آنها می فرمایند که اگر از خیانت خود توبه نکنند ، بدانند که خداوند و ملائکه و جبرئیل و م?منین صالح که مراد امام علی علیه‌السلام است ، همه یاور رسول خدا صلی الله علیه وآله، علیه آن دو زن هستند و بدانند که اگر مسیر خود را ادامه دهند خداوند آنها را بدست پیامبر صلی الله علیه وآله طلاق داده و زنان م?من دیگری را جایگزین آن دو خواهد نمود که اهل توبه و انابه و قنوت  و تسلیم و عبادت می‌باشند !!

اما آن دو زن که بودند؟!!

مطالعه کننده محترم می تواند با مراجعه به کتب مختلف تفسیری و تاریخی و حدیثی برادران اهل تسنن و غیره به راحتی از این مطلب مطلع شود !!! (5)

*****************************************************************************

پی نوشت ها:

1-سوره حج / آیه آخر .

2- علل الشرائع ، ج1 ص 127 .

3- سوره احزاب /6 .

4- بحار الأنوار ، ج43 ص19 وأسد الغابة ج5 ص 520 .

5- صحیح بخاری ج6 ص70 و147و148 وج4 ص104 وصحیح مسلم ج4 ص192 وتفسیر قمی ج2 ص376 وکنز العمال ج2 ص 525 وسنن ترمذی ج5 ص93 ومسند احمد ج1 ص33 وسنن نسائی ج4 ص137 وجامع البیان ج28 ص204 .

حمید حاج علی                  

مدرس حوزه علمیه