استئومالاسی (osteomalacia) به معنای استخوان های نرم است و در کودکان با نام راشی‌تیسم یا ریکتز (rickets) شناخته می شود. نرمی استخوان اغلب در اثر کمبود ویتامین D در بدن رخ می دهد.

کمبود ویتامین د باعث نارسایی در معدنی شدن بافت های استخوانی می شود. در سنین بالا، صفحه رشد استخوانی بسته می شود و استئومالاسی بر رشد طولی استخوان های دراز اثری ندارد.

علائم نرمی استخوان

تقریبا اولین علامت «نرمی استخوان» احساس سستی، بی حالی و ضعف عضلانی همراه با درد استخوان ها می باشد.

- شکستگی کاذب و پوک شدن استخوان ها

- علائم رادیولوژیک نرمی استخوان به صورت تغییر شکل مهره های ستون فقرات، استخوان لگن، استخوان ران و کتف مشخص می شود که این علائم معمولاً در مراحل پیشرفته بیماری دیده می شوند.

- کلسیم خون معمولا پایین است، ولی گاهی ممکن است طبیعی باشد. فسفر خون پایین است و سطح آلکالین فسفاتاز بالا می باشد.

علائم زیر نیز در کودکان دیده می شوند:

- ضخیم شدن استخوان مچ دست و مچ پا

- افزایش تعریق

- نرمی استخوان سر و نامتقارن بودن جمجمه

- جعبه ای شدن سر

- تأخیر در رشد دندان های شیری

- نقص در استخوانی شدن دندان های دائمی و خرابی دندان

- سینه کبوتری

- ناهنجاری استخوان های لگنی بخصوص در دختران

- انحنای استخوان های پا

- شکستگی

- کوتاه قدی به دلیل اختلال در استخوان های ستون فقرات، لگن و پا

علل نرمی استخوان

-بیماری استئومالاسی اغلب به علت کمبود کلسیم و ویتامین «د» در بالغین اتفاق می افتد. کمبود کلسیم و ویتامین «د» در رژیم غذایی گیاهخواران و غذاهای کم چرب بخصوص در افراد مسن دیده می شود.

ویتامین «د» برای جذب کلسیم از راه گوارش و کلیه الزامی است.

- استئومالاسی در اثر کمبود کلسیم و یا فسفر یا هر دو در استخوان ها نیز به وجود می آید. گاهی کمبود کلسیم و فسفر در اثر کمبود جذب گوارشی آنها می باشد.

- عدم مصرف شیر و لبنیات

- مقاومت نسبت به عمل ویتامین «د»

- فقدان جذب روده ای و گوارشی کلسیم

- بیماری های کلیوی بخصوص نارسایی کلیوی

- مصرف بعضی داروها از جمله داروهای ضد صرع

- بیماری های لوزالمعده

- بعضی عمل های جراحی ممکن است باعث اختلال در جذب کلسیم و نهایتا منجر به نرمی استخوان شوند.

- ناکافی بودن قرار گرفتن کودک در معرض نور خورشید، به خصوص در کودکانی که با شیر مادر تغذیه می شوند.

- تیرگی پوست در شیرخواران

- ضایعات کبدی

- بیماری سلیاک

- اسهال مزمن در کودکان

‌- بیماری فیبروز سیستیک

- نارس بودن نوزاد

- التهاب روده ای

پیشگیری از نرمی استخوان

1ـ برای پیشگیری از نرمی استخوان باید از یک رژیم مناسب غذایی حاوی شیر و فرآورده های آن برخوردار باشیم و از رژیم غذایی و سبزیجاتی استفاده کنیم که سرشار از کلسیم و ویتامین «د» باشند.

2ـ تجویز  مکمل کلسیم و ویتامین «د» در مراحل اولیه بیماری بسیار اثربخش است و در مراحل بعدی تأثیر کمتر است.

3ـ ورزش همراه با رژیم حاوی کلسیم و ویتامین «د» در برطرف نمودن عوارض استخوانی بیماری بسیار مفید و اثربخش است.

4- کودک را در معرض نور مستقیم خورشید قرار دهید. البته طوری نباشد که باعث  آفتاب سوختگی کودک  گردد.

5ـ مراجعه به موقع به پزشک و تشخیص به موقع، از پیشرفت بیماری و زمین گیر شدن بیمار پیشگیری می کند.

تشخیص نرمی استخوان

اغلب تشخیص «نرمی استخوان» در مراحل اولیه مشکل است چون علائم مبهم است.

معمولاً بیماران از دردهای استخوانی عضلانی و مفصلی شکایت دارند، این علائم تقریبا در افراد سالخورده نیز دیده می شوند.

راه های زیر برای تشخیص پزشکی نرمی استخوان به کار می روند:

- عکسبرداری از استخوان های مچ دست

- اندازه گیری کلسیم و فسفر خون

عوارض نرمی استخوان

- عفونت ریوی

-  کن خونی  ناشی از کمبود آهن

- پرکاری جبرانی غدد پاراتیروئید

- استخوان ها در جریان استئومالاسی به صورت کمانی شکل درمی آیند، این تغییر شکل بخصوص در استخوان های دراز اتفاق می افتد.

منابع:

سایت حوزه - دکتر حسین برهانی

سایت پزشکان بدون مرز