آمبولی ریوی (Pulmonary embolism) عبارتست از ایجاد یک و یا چند لخته خون در شریان (سرخرگ) ریوی. اگر در جایی از عروق (رگ) خونی که خون را از قلب به ریه ها حمل می کند، لخته خون ایجاد شود، آمبولی ریه رخ می دهد.

آمبولی ریه، یک بیماری جدی و تهدید کننده حیات می باشد و می تواند از رسیدن خون به ریه ها جلوگیری کند.

هنگامی که خون، قلب را ترک می کند دارای مقدار کمی اکسیژن می باشد و نیاز دارد به ریه برسد تا اکسیژن را بردارد.

علائم آمبولی ریه- درد قفسه سینه: هنگامی که تنفس می کنید، این درد بدتر می شود.

- تنگی نفس: می تواند به طور ناگهانی و یا به مرور زمان بوجود آید.

- سرفه: معمولا خشک است، اما ممکن است سرفه همراه خون و یا خلط خونی باشد.

- احساس ضعف، سرگیجه و بیهوشی

اگر دارای علائم بالا شدید، فورا به پزشک مراجعه کنید.

- خس خس سینه

- ورم پا (معمولا فقط در یک پا)

- پوست سرد و خیس و یا کبود شدن پوست

- تعریق زیاد

- ضربان قلب نامنظم

- ضعیف شدن ضربان قلب

- احساس سبکی سر و غش کردن

علت آمبولی ریه

اغلب وقتی که لخته خون از یکی از وریدهای عمقی پا به ریه ها می رسد، آمبولی ریه رخ می دهد.

لخته خون موجود در وریدهای عمقی پا به نام ترومبوز ورید عمقی (DVT) خوانده می شود. DVT غالبا بعد از یک دوره طولانی عدم حرکت بدنی مانند: افرادی که با هواپیما مسافرت های طولانی می روند و یا بیماران بستری در بیمارستان، بوجود می آید.

همچنین DVT در دوران بارداری، در اثر برخی بیماری ها مانند سرطان و یا نارسایی قلبی و یا در اثر تخریب دیواره عروق خونی می تواند بوجود آید.

گاهی اوقات، مواد دیگری می توانند مانع از رسیدن خون به ریه ها شوند، مانند چربی مغز استخوان شکسته، قسمتی از تومور و وجود حباب هوا.

عوامل خطر آمبولی ریه

- گاهی آمبولی ریه بعد از جراحی رخ می دهد، مخصوصا اگر جراحی در نیمه پایین بدن باشد.

- تخریب عروق خونی و غیرفعال بودن مانند هنگامی که در بیمارستان بستری هستید، افزایش دهنده ایجاد لخته خونی می باشند.

- اگر 40 ساله و یا بزرگ تر باشید.

- قبلا دچار لخته خونی شده باشید.

- سابقه خانوادگی لخته شدن خون- اضافه وزن

- کم آبی بدن

- بیماران مبتلا به سرطان و یا بیماری قلبی

- جراحی و جایگزین مفصل

- بارداری: سنگینی جنین بر وریدهای لگن مادر فشار وارد می کند و باعث کاهش برگشت خون از پاها می شود.

- شیمی درمانی

- افراد سیگاری

- استفاده کنندگان از هورمون استروژن و قرص های ضدبارداری

راه های تشخیص آمبولی ریه

- عکسبرداری از قفسه سینه

- اسکن ریه

- سی تی اسکن

- آنژیوگرافی ریوی

- آزمایش خون

- سونوگرافی

- MRI (ام آر آی)

درمان آمبولی ریه

داروهای ضدانعقاد، میزان انعقاد خون را کم می کنند و از بزرگ شدن لخته خون جلوگیری می کنند.

- یکی از داروهای ضدانعقاد،  وارفارین است که لخته خونی را تخریب می کند و جریان خون را به ریه ها ادامه می دهد.

- یکی دیگر از داروهای ضدانعقاد، هپارین است که فورا خون را رقیق می کند و برای چند روز اول مناسب می باشد.

در برخی موارد، پزشک روش های درمانی زیر را توصیه می کند:

- برداشتن لخته: اگر دچار لخته خون بزرگی در ریه باشید و فشارتان ناگهان افت پیدا کند، یک لوله قابل انعطاف (کاتتر) را وارد جریان خون می کنند و این لوله، لخته خونی را می مکد. این روش برای برداشتن لخته، بسیار مشکل است و معمولا موفقیت آمیز نمی باشد.

- گذاشتن صافی در ورید: کاتتر می تواند به عنوان صافی در ورید اصلی قرار گیرد. ورید اصلی، وریدی است که از پاها به سمت راست قلب می رود. این صافی، لخته خونی را می گیرد و نمی گذارد به طرف ریه برود. افرادی که نمی توانند داروهای ضدانعقاد را مصرف کنند و یا افرادی که از داروهای ضدانعقاد استفاده می کنند اما به اندازه کافی موثر نمی باشد، از این روش استفاده می کنند.

- جراحی : اگر شما دارای افت ناگهانی فشار خون شدید و داروها به اندازه کافی موثر نبود، فورا باید جراحی را آغاز کرد. جراحی به ندرت نیاز است و با استفاده از این روش می توان لخته های متعدد را از جریان خون برداشت.

پیشگیری از آمبولی ریه

- همانطور که وارفارین را برای رقیق شدن خون مصرف می کنید، پوشیدن جوراب های سفت (مثل  جوراب واریسی) نیز توصیه می شود. این جوراب ها ساق پایتان را محکم می کند و خون را راحت تر به جریان می اندازند.

- باید آزمایش خون بدهید تا ببینید مقدار وارفارین مورد مصرف، کافی است یا نه. اگر مقدار وارفارین بالا باشد، دچار خونریزی می شوید و اگر مقدار آن کم باشد، در آینده ممکن است دچار لخته خونی دیگری شوید.

-  سیگار  را ترک کنید.

- غذاهای سالم مصرف کنید.

- تعادل در رژیم غذایی تان را رعایت کنید.

- مقدار مصرف چربی را کاهش و مقدار مصرف میوه ها و سبزیجات را افزایش دهید.

- برای حفظ جریان طبیعی خون و جلوگیری از ایجاد لخته خون، باید به طور مرتب ورزش کنید. حداقل در هفته، دو ساعت و نیم ورزش کنید.

- اگر نشسته اید، مچ پایتان را ورزش دهید و آن را بچرخانید. پای خود را به صندلی روبرو فشار دهید. انگشتان پا را بالا و پایین ببرید.

- مقدار زیادی مایعات بنوشید. آب یکی از بهترین مایعات برای جلوگیری از لخته شدن خون می باشد. نوشیدنی های دارای  الکل وکافئین  باعث کاهش جریان خون می شوند و مضرند.

- اگر اضافه وزن دارید، وزن خود را کم کنید و وزنتان را در محدوده طبیعی حفظ کنید.