منشور حقوق بیمار، حاوی حقوقی برای بیماران است. وقتی حقی برای بیمار تعریف می شود باید به هر نحوی این حقوق برای وی تامین شود و نسبت به اجرا شدن یا نشدن آن، افرادی مسئول شناخته شوند. اما اگر در حال حاضر در برخی از مراکز درمانی حقوق بیماران نادیده گرفته می شود. در درجه اول به این دلیل است که خود بیمار هم جویای آن نیست یا نسبت به حق خود آگاهی ندارد. بنابراین مهم ترین گام در رعایت منشور حقوق بیمار، آموزش این حقوق به بیماران و اطلاع رسانی در مورد چگونگی مطالبه آن است
مراکز بهداشتی- درمانی موظفند که مفاد منشور حقوق بیمار را در مکان مناسب و قابل رویت نصب کنند اما شاید زمانی که به خاطر بیماری سر و کار ما به بیمارستان می افتد برای جست و جوی منشور حقوق بیمار و مطالعه آن فرصت مناسبی وجود نداشته باشد از سوی دیگر، معمولاً در شلوغی بیمارستان ها پیدا کردن منشور حقوق بیمار به کمی خوش شانسی و پیگیری نیاز دارد به همین دلیل آشنایی قبلی با آن مفید است.
ارائه خدمات سلامت باید مبتنی بر احترام به حریم خصوصی بیمرا (حق خلوت) و رعایت اصل رازداری باشد. رعایت اصل رازداری راجع به همه اطلاعات مربوط به بیمار الزامی است مگر در مواردی که قانون آن را استثنا کرده باشد؛ در همه مراحل مراقبت اعم از تشخیصی و درمانی باید به حریم خصوصی بیمار احترام گذاشته شود ضروری است بدین منظور همه امکانات لازم جهت تضمین حریم خصوصی بیمار فراهم شود بنابراین فقط بیمار و گروه درمانی و افراد مجاز از طرف بیمار و افرادی که به حکم قانون مجاز تلقی می شوند می توانند به اطلاعات دسترسی داشته باشند بیمار حق دارد در مراحل تشخیصی از جمله معاینات، فرد معتمد خود را همراه داشته باشد همراهی یکی از والدین کودک در تمام مراحل درمان حق کودک است مگر اینکه این امر بر خلاف ضرورت های پزشکی باشد.
دسترسی به نظام کارآمد رسیدگی به شکایت ها، حق بیمار است هر بیمار حق دارد در صورت ادعای نقض حقوق خود که موضوع منشور حقوق بیمار است، بدون اختلال در کیفیت دریافت خدمات سلامت به مقامات ذیصلاح شکایت کند. علاوه بر این خسارت ناشی از خطای ارائه کنندگان خدمات سلامت باید پس از رسیدگی و اثبات مطابق مقررات در کوتاه ترین زمان ممکن جبران شود. بنابراین بر اساس منشور حقوق بیمار، آن ها حق دارند از نحوه رسیدگی و نتایج شکایت خود آگاه شوند.
دریافت مطلوب خدمات سلامت حق بیمار است خدمات مطلوب سلامت با معیارهای زیر سنجیده می شود:
1- شایسته شان و منزلت انسان و با احترام به ارزش ها، اعتقادات فرهنگی و مذهبی باشد
2- بر پایه صداقت، انصاف، ادب و همراه با مهربانی باشد
3- فارغ از هر گونه تبعیض از جمله قومی، فرهنگی، مذهبی، نوع بیماری و جنسیتی باشد
4- براساس دانش روز باشد
5- مبتنی بر برتری منافع بیمار باشد
6- در مورد توزیع منابع سلامت مبتنی بر عدالت و اولویت های درمانی بیماران باشد
7- مبتنی بر هماهنگی ارکان مراقبت اعم از پیشگیری، تشخیص، درمان و توانبخشی باشد
8- به همراه تأمین همه امکانات رفاهی پایه و ضروری و به دور از تحمل درد و رنج و محدودیت های غیرضروری باشد
9- توجه ویژه ای به حقوق گروه های آسیب پذیر جامعه از جمله کودکان، زنان باردار، سالمندان، بیماران روانی، زندانیان، معلولان ذهنی و جسمی و افراد بدون سرپرست داشته باشد
10- در سریع ترین زمان ممکن و با احترام به وقت بیمار باشد
11- با در نظر گرفتن متغیرهایی چون زنان، سن و جنس گیرندگان خدمت باشد
12- در مراقبت های ضروری و فوری (اورژانس)، بدون توجه به تأمین هزینه آن صورت گیرد. در موارد غیرفوری بر اساس ضوابط تعریف شده باشد
13- در مراقبت های ضروری و فوری (اورژانس)، در صورتی که ارائه خدمات ضروری و توضیحات لازم، زمینه انتقال بیمار به واحد مجهز فراهم شود
14- در مراحل پایانی حیات که وضعیت بیماری غیر قابل برگشت و مرگ بیمار قریب الوقوع است با هدف حفظ آسایش وی ارائه شود (منظور از آسایش کاهش درد و رنج بیمار، توجه به نیازهای روانی، اجتماعی، معنوی و عاطفی وی و خانواده اش در زمان احتضار است بیمار در حال احتضار حق دارد در آخرین لحظات زندگی خویش با فردی که می خواهد همراه شود.)
کادر درمانی باید حق انتخاب و تصمیم گیری آزادانه بیمار در دریافت خدمات سلامت را محترم بشناسد
الف: محدوده انتخاب و تصمیم گیری شامل موارد زیر می شود:
1- انتخاب پزشک معالج و مرکز ارائه کننده خدمات سلامت در چارچوب ضوابط
2- انتخاب و نظرخواهی از پزشک دوم به عنوان مشاور
3- شرکت یا عدم شرکت در هر گونه پژوهش، با اطمینان از اینکه تصمیم گیری وی تأثیری در تداوم و نحوه دریافت خدمات سلامت نخواهد داشت.
4- قبول یا رد درمان های پیشنهادی پس از آگاهی از عوامل احتمالی ناشی از پذیرش یا رد آن مگر در موارد خودکشی یا مواردی که امتناع از درمان شخص دیگری را در معرض خطر جدی قرار می دهد
5- اعلام نظر قبلی بیمار در مورد اقدامات درمانی آتی در زمان که بیمار واجد ظرفیت تصمیم گیری است ثبت و به عنوان راهنمای اقدامات پزشکی در زمان فقدان راهنمای اقدامات پزشکی در زمان فقدان ظرفیت تصمیم گیری وی با رعایت موازین قانونی مد نظر ارائه کنندگان خدمات سلامت و تصمیم گیرنده جایگرین بیمار قرار گیرد.
ب: شرایط انتخاب و تصمیم گیری شامل موارد ذیل است: 1- انتخاب و تصمیم گیری بیمار باید ارائه و آگاهانه، مبتنی بر دریافت اطلاعات کافی و جامع باشد.
2- پس از ارائه اطلاعات زمان لازم و کافی به بیمار جهت تصمیم گیری و انتخاب داده شود.
