سرفه یک واکنش ناگهانی در انسان و بسیاری از حیوانات است که باعث تمیز شدن گلو و راه هوایی از ذرات خارجی مزاحم، میکروب‌ها، مواد محرک و ترشحات می‌شود. سرفه در حقیقت همان خروج ناگهانی و شدید هوا از ریه است. سرفه ممکن است بااراده فرد یا به طور ناخواسته انجام شود.

هرچند سرفه جزو واکنش‌های دفاعی بدن است، اما سرفه زیاد نشانه بیماری است و متاسفانه میکروب‌هایی که از طریق سرفه از بدن فرد بیمار خارج شده و وارد هوا می‌شود، می‌تواند وارد بدن فرد سالم دیگری شده و باعث آلودگی و بیماری او نیز بشود.
علل سرفه

در اکثر موارد سرفه ناشی از بیماری ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی است و خود به خود بهبود می‌یابد. دستگاه تنفسی فوقانی شامل بینی و گلو و حنجره است و منظور از دستگاه تنفسی تحتانی تراشه و ریه است.

اما عوامل دیگری از جمله آلرژی یا حساسیت، آلودگی محیط، رفلاکس محتویات معده به مری، برونشیت مزمن، تومور ریه، نارسایی قلبی، استعمال دخانیات، وجود ترشحات مداوم پشت حلق و مصرف بعضی از داروها نیز می‌تواند علت ایجاد سرفه باشد. آمبولی ریه و سل نیز از جمله علل کمتر شایع سرفه مزمن هستند.

تشخیص

اگر تشخیص پزشک این است که سرفه شما ویروسی و ناشی از سرماخوردگی است، لازم است استراحت کنید و به میزان فراوان مایعات بنوشید تا بیماری ویروسی شما دوره خود را طی کند و شما بهبود خودتان را به دست آورید. در اغلب موارد چنین سرفه‌هایی در عرض یک تا 2 هفته برطرف می‌شود. اما اگر سرفه شما بیشتر از 2 هفته به درازا کشید، لازم است به پزشک مراجعه کنید که در این صورت پزشک شما ممکن است تست‌های تشخیصی مثل عکس رادیولوژیکی قفسه سینه و همچنین بررسی آزمایشگاهی خلط شما را درخواست کند. در مواردی برای بررسی کامل‌تر ممکن است پزشک تست اسپیرومتری را درخواست کند. در این تست بیمار از طریق لوله‌ای که به دستگاه وصل است، دم و بازدم انجام می‌دهد و دستگاه وضعیت تنفسی وی را ثبت می‌کند. این تست نزد مردم به نوار ریه معروف شده است.

درمان

از آنجا که سرفه جزو واکنش‌های دفاعی بدن است، شاید درمان علامتی که محدود به سرکوب‌کردن سرفه شود، اقدام مفیدی نباشد. برای درمان سرفه مزمن باید علت ایجاد آن تشخیص داده شده و درمان متناسب آن انجام شود.

بهترین راه برای درمان سرفه‌های حاد ناشی از عفونت‌های ویروسی، آن است که شما به سیستم ایمنی بدنتان فرصت دهید تا بر ویروس چیره شوند. در این صورت سرفه نیز برطرف خواهد شد.

درمان خانگی با لیمو شیرین و عسل نیز سودمند است. عسل، تسکین‌دهنده است و مخاط حلق را پانسمان می‌کند و از تحریک‌پذیری آن کاسته و در نتیجه باعث کاهش سرفه‌ها می‌شود.

بعضی از مبتلایان به سرفه ممکن است علائم دیگری مثل تب یا آبریزش بینی نیز داشته باشند. در این صورت نیز اثبات نشده است که داروهای ضد سرفه نقش مفیدی دارند. امروزه مقامات بهداشت عمومی در بسیاری از کشورها به مردم توصیه می‌کنند در مواردی که کودکشان سرفه می‌کند از خریدن خودسرانه داروهای ضد سرفه و خوراندن آن به کودکان زیر 6 سال اجتناب کنند.