پریدن پلک چشم، اسپاسم ها (گرفتگی عضلات) و گاهی پلک زدن ها، تکراری و غیر قابل کنترل هستند که معمولا در پلک بالایی رخ می دهد.

این انقباضات (blepharospasm) معمولا بر عضلات هر دو چشم تاثیر می گذارند. اگر شما دچار این حالت باشید، ممکن است یک حرکت غیر ارادی را که هر چند ثانیه، یک تا دو دقیقه طول می کشد و یا عود می کند تجربه کنید.

 اکثر مردم دچار انقباضات جزئی پلک چشم در طول زندگی خود می شوند. علل آن عبارتند از:

- خستگی

- استرس

- کافئین (مثل قهوه)

شکل جزئی پریدن پلک، بی ضرر و بدون درد است. این حالت معمولا خود به خود از بین می رود. اما می تواند آزاردهنده هم باشد، به ویژه در شرایطی که اسپاسم (انقباض عضلانی) به اندازه کافی قوی باشد و پلک ها را به طور کامل ببندد.

در برخی موارد، انقباض پلک مدت طولانی ادامه دارد. برخی افراد، اسپاسم های مکرر در طول روز را تجربه می کنند. علائم می توانند روزها، هفته ها یا حتی ماه ها بعد دوباره برگردند. این حالت می تواند استرس های روحی زیادی ایجاد کند و با زندگی فرد تداخل داشته باشد.

گاهی اوقات، انقباضات و زنش پلک می تواند نشانه ای از مشکلات دیگر چشم باشد، از قبیل:

- بلفاریت (التهاب پلک)

- خشکی چشم

- حساسیت به نور

- ناخنک چشم

به ندرت می تواند نشانه ای از یک اختلال مغزی یا عصبی باشد، مانند:

- فلج بل

- دیستونی

- بیماری پارکینسون

- تیک عصبی

زنش و انقباض پلک همچنین می تواند عارضه برخی داروها باشد. رایج ترین داروهای مطرح در این مورد، داروهای مورد استفاده در درمان جنون و صرع می باشند.

انواع انقباض پلک

سه نوع متداول از زنش و انقباض پلک وجود دارد:

1- زنش پلک جزئی

2- انقباض پلک (blepharospasm) خوش خیم

3- اسپاسم نیمه صورت

1- زنش پلک جزئی اغلب در ارتباط با عوامل زندگی ایجاد می شود، مانند:

- خستگی

- استرس

- کمبود خواب

- استفاده از الکل، تنباکو و یا کافئین

این حالت هم چنین می تواند به دلیل تحریک سطح چشم (قرنیه) یا غشاهای پوشاننده پلک (ملتحمه) ایجاد شود. گاهی اوقات علت زنش پلک جزئی ناشناخته باقی می ماند که تقریبا در همه موارد، بی ضرر و بدون درد است.

2- انقباض پلک خوش خیم معمولا در اواسط تا اواخر دوران بزرگسالی ایجاد می شود و به تدریج توسعه می یابد. این حالت در زنان دو برابر مردان است.

به طور معمول، انقباض پلک خوش خیم با تحریک بیش از حد چشم یا چشمک زدن مکرر شروع می شود و عوامل زیر می توانند آغازگر آن باشند:

- خستگی

- استرس

- عوامل محرک مانند نور، باد و یا آلودگی هوا

به تدریج که وضعیت بدتر می شود، ممکن است منجر به افزایش حساسیت نسبت به نور، تاری دید و انقباض عضلات صورت شود. در موارد شدید، اسپاسم می تواند آن قدر شدید باشد که پلک را تا چند ساعت بسته نگه دارد.

محققان بر این باورند که این بیماری ممکن است ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی باشد. با وجودی که این بیماری معمولا به صورت تصادفی رخ می دهد، گاهی در خانواده ها به صورت ارثی تکرار می شود.

3- اسپاسم نیمه صورت بسیار نادر است و باعث درگیری عضلات دیگری غیر از عضلات پلک می شود. این حالت معمولا شامل عضلات اطراف دهان نیز می شود. بر خلاف انواع دیگر زنش و انقباض پلک، معمولا تنها یک طرف صورت را درگیر می کند.

در اغلب موارد، اسپاسم نیمه صورت ناشی از فشار یک شریان بر روی عصب عضلات صورت می باشد.

چه موقع باید به چشم پزشک مراجعه کرد؟

- انقباض یا اسپاسم اطراف چشم

- اسپاسم صورت که بیشتر از یک هفته طول بکشد

- زنش پلکی که بیش از یک هفته هم چنان ادامه داشته باشد

- انقباضی که به طور کامل پلک شما را ببندد.

- اسپاسم عضلانی که درگیری عضلات دیگر صورت را نیز ایجاد کند

- قرمزی، تورم و یا ترشح از چشم

- افتادگی پلک فوقانی

درمان

در اغلب موارد، زنش پلک جزئی حتی بدون این که شما متوجه شوید از بین می رود.

اگر خشکی چشم باعث سوزش قرنیه یا ملتحمه و تحریک چشم شود، درمان آن با اشک مصنوعی باعث بهبود می شود.

تا کنون، پزشکان درمان موفقی برای انقباض پلک خوش‌خیم نیافته اند. اما گزینه های مختلفی برای کاهش شدت آن به کار می روند.

شایع ترین این درمان ها استفاده از سم بوتولینوم (که هم چنین به عنوان بوتاکس یا Xeomin شناخته می شود) است. بوتاکس به طور معمول برای بیماران مبتلا به اسپاسم نیمه صورت توصیه می شود. هنگامی که در مقادیر بسیار کم به عضلات چشم تزریق می شود، ممکن است اسپاسم را برای چند ماه کاهش دهد، اما تاثیر آن به تدریج کاهش می یابد و تکرار آن ضروری است.

درمان های جایگزین برای انقباض خوش‌خیم پلک عبارتند از:

- طب سوزنی

- هیپنوتیزم

- کایروپرکتیک

- تغذیه درمانی

اما مزایای این درمان ها از طریق مطالعات علمی ثابت نشده است.

اگر درمان های دیگر با شکست رو به رو شوند، روش جراحی گزینه آخر است.

هم چنین به طور کلی برای بیماران مبتلا به اسپاسم نیمه صورت از روش جراحی مغز و اعصاب برای کاهش فشار شریان بر روی عصب صورت استفاده می شود.

در حالی که چنین اقدامات جراحی معمولا نتایج دائمی ایجاد می کنند، ولی می توانند منجر به عوارض جدی نیز شوند. علاوه بر این، هر گونه عوارض جانبی به احتمال زیاد به طور دائمی باقی می ماند.