«انعام» تنها نامی است که برای این سوره ذکر شده چرا که احکام و مسائل بسیاری در باره انعام (چهارپایان) در این سوره بیان شده است. در واقع این نام گذاری توجه و افکار انسان‌های اندیشمند را به اهمیت جهان شگفت انگیز حیوانات و چهارپایان که برکات و منافع سرشاری برای بشر در بردارند، معطوف می‌کند.

از امام صادق (علیه‌السلام) در خصوص فضائل سوره انعام روایت است که «سوره انعام یک جا و در حالتی نازل شد که هفتاد هزار فرشته آن را همراهی می‌کردند، پس شما هم آن را گرامی و بزرگ بدارید زیرا نام مبارک خدا در هفتاد موضع آن آمده است. اگر مردم می‌دانستند خواندن آن چه فوائدی دارد هرگز تلاوت آن را ترک نمی‌کردند.» همچنین در روایات آمده است که چون این سوره نازل شد، پیامبر اکرم (صلی الله علیه واله و سلم) به سجده افتاده فرمودند: «سبحان الله العظیم». آنگاه کاتبان وحی را فرا خواند تا همان شب سوره انعام را نگاشتند.

سوره ای با یک نام

سوره مبارکه انعام ششمین سوره قرآن کریم، در اجرا هفتم و هشتم قرآن واقع شده است و شامل 165 آیه است. این سوره مکی، دومین سوره از سوره های حامدات است و حامدات به سوره‌هایی گفته می‌شود که با حمد خداوند متعال آغاز می‌شوند. سوره انعام، پنجاه و پنجمین سوره ای است که پس از سوره حجر و قبل از سوره صافات بر نبی اکرم (صلی الله علیه واله و سلم) نازل شد. هم چنین پس از سوره مبارکه بقره و نساء در رتبه سوم طولانی‌ترین سوره های قرآن کریم است و از این رو در شمار سوره های سبح طوال یعنی هفت سوره طولانی قرآن کریم قرار دارد.

«انعام» تنها نامی است که برای این سوره ذکر شده چرا که احکام و مسائل بسیاری در باره انعام (چهارپایان) در این سوره بیان شده است. در واقع این نام گذاری توجه و افکار انسان‌های اندیشمند را به اهمیت جهان شگفت انگیز حیوانات و چهارپایان که برکات و منافع سرشاری برای بشر در بردارند، معطوف می‌کند.

هفتاد هزار فرشته‌ی همراه

سوره مبارکه انعام با وجود آنکه یکی از هفت سوره طولانی قرآن کریم است، اما به یک باره پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده و هفتاد هزار فرشته در هنگام نزول، این سوره را همراهی کردند. ناگفته نماند که آیه شریفه «و عنده مفاتح الغیب...» که در رکعت دوم نماز غفیله قرائت می‌شود، آیه 59 این سوره است.

یکی از لطائف قرآن کریم آن است که خداوند متعال در هر ربع آن یک سوره را با حمد و ستایش خود آغاز کرده است. ربع اول قرآن با سوره حمد، مبارکه فاطر و سبا شروع شده است. نکته دیگر اینکه در این سوره هیچ کدام از داستان‌های پیامبران الهی که در سوره های مکی آمده است دیده نمی‌شود و تنها ماجرای استدلال‌های حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) در مورد توحید بیان شده است.

سوره عقاید اسلام

در این سوره احکام فقهی زیادی آمده اما بیشتر آیات سوره مبارکه انعام به بیان اصول عقاید و جهان بینی اختصاص دارد. در تفسیر المنار آمده است: اگر نام گذاری سوره‌ها بر اساس محتوا و محور اصلی مطالب سوره امکان پذیر بود باید سوره انعام، سوه عقاید اسلام یا سوره توحید نامیده می‌شد به طور کلی مهم‌ترین موضوعات مطرح شده در سوره انعام عبارتند از:

توحید صفات خدا و نشانه های عظمت، قدرت و رحمت او.

موضوعات مربوط به وحی، نبوت، رسالت، معاد و مسئله ثواب و عقاید در قیامت.

احکام و مسائل مربوط به انعام و چهارپایان.

داستان حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) و ارائه حقایق و نشانه های توحیدی از جانب آن حضرت و مناظرات عقلی او با کفار و استدلال‌های علمی و عملی ایشان در باره خداشناسی.

توصیه های موکد اخلاقی و اجتماعی از جمله احسان و نیکی به پدر و مادر، احسان به یتیمان، ادای حقوق مردم در معاملات، رعایت عدل و داد در همه امور، وفای به عهد و پیمان، پیروی از طریق راست و استقامت در امور، نهی از شرک به خدا و کشتن فرزندان و بالاخره شمارش نعمت‌های فراوان الهی که به بشر ارزانی شده است.

فضیلت سوره انعام

در فضیلت این سوره از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده است: «سوره انعام به یکباره بر من نازل شده و هنگام نزول، هفتاد هزار فرشته که در حال تسبیح «سبحان الله» و تمجید «الحمدلله» گفتن هستند آن‌را مشایعت و همراهی کردند. هر کس این سوره را بخواند این 70هزار فرشته در شب و روز، به تعداد آیات سوره انعام بر او درود می‌فرستند. (مجمع‌البیان، ج4، ص5)

آثار و برکاتی از این سوره

عـَنـْهُ عـَنِ الْحـَسـَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ سُورَةَ الْأَنـْعـَامِ نـَزَلَتْ جـُمـْلَةً شَیَّعَهَا سَبْعُونَ أَلْفَ

مَلَکٍ حَتَّی أُنْزِلَتْ عَلَی مُحَمَّدٍ ص فَعَظَّمُوهَا وَ به جلوها فـَإِنَّ اسـْمَ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ فِیهَا فِی سَبْعِینَ مَوْضِعاً وَ لَوْ یَعْلَمُ النَّاسُ

مَا فِی قِرَاءَتِهَا مَا تَرَکُوهَا  (اصول کافی جلد 4 صفحه : 428 روایة : 12)

امام جعفر صادق علیه السلام نیز در این باره فرموده است: سوره انعام به صورت کامل و یکباره بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نازل شده است. پس آن را عظیم و عزیز بدارید. زیرا در 70 جای آن نام خداوند برده شده است و اگر مردم می‌دانستند چه در این سوره نهفته است آن را رها نمی‌کردند.

صد هزار حسنه و صدهزار درجه

در روایتی دیگر از ایشان آمده است: «هرکس سوره انعام را قرائت نماید، برای او پاداشی از درّ، به وزن همه چهارپایانی که خداوند در دار دنیا آن را آفریده است، خواهد بود و به تعداد تمام درّها، صد هزار حسنه و صدهزار درجه به او عنایت می‌شود...» (مستدرک الوسائل، ج4، ص298)

در امان ماندن از آتش جهنم

ابن عباس گوید: «هرکس سوره انعام را در هر شب بخواند از جمله کسانی است که در روز قیامت در امان است و هرگز آتش جهنم را به چشم خود نخواهد دید.. (درمان با قرآن،ص 36) 

منابع :

مجله پرسمان قرآنی ؛ مقاله مریم قاسم احمد

سایت پرسمان