داروهای بدون نسخه، داروهایی هستند که شما برای دریافت آن ها نیازی به ارایه ی نسخه ندارید.
این داروها که بر اساس قوانین نظام دارویی هر کشور انتخاب می شوند، به نام داروهای بدون نسخه در داروخانه ها شهرت دارند یا در اصطلاح " داروهای روی پیشخوان " و در اختصار OTC (Over-the-counter) نام دارند.
درباره ی این داروها، توجه به چند نکته مهم برای تمام مصرف کنندگان، لازم است:
1- از مصرف داروها بیشتر از مقدار تجویز شده بپرهیزید. مطلب شایع شده، خوردن قرص در هر وعده (سه بار در روز) است که بعضی ها دو یا سه عدد در هر وعده استفاده می کنند با این تصور که احتمالا اثر بهتری خواهد داشت!
2- همواره داروها را دور از دسترس کودکان نگه دارید.
3- داروی شما مخصوص بیماری شما است و دلیلی ندارد که همان اثر را بر بیماری فرد دیگری داشته باشد، بنابراین هرگز داروی خود را برای دیگران تجویز نکنید.
4- نوزادان، اطفال، افراد سالخورده، زنان باردار و شیرده و افراد مبتلا به بیماری های مزمن(مانند فشار خون، دیابت، نارسایی کبدی و کلیوی و...) به عنوان گروه پُرخطر شناخته شده و باید در مصرف داروهای OTC حداکثر احتیاط را به عمل آورند.
5- اگر به علت ابتلا به بیماری مزمنی باید به طور مداوم داروهای مشخصی استفاده کنید(مانند قرص های کاهنده فشار خون یا قند خون، داروهای قلب، داروهای ضد سرطان و...)؛ پیش از مصرف هر گونه داروی OTC با پزشک معالج خود و یا دکتر داروساز مشورت کنید. امکان دارد داروی مورد نظر با داروهای مصرفی شما تداخل اثر داشته باشد و به دلیل کاهش یا افزایش آثار آن ها مشکلات جدی به بار آورد.
6- برای حفظ کیفیت و اثر دارو، آن را در شرایط مناسب نگهداری کنید. شرایط، اغلب روی بسته بندی دارو قید می شود.
7- در صورت مشاهده ی هر گونه تغییر در کیفیت دارو (رنگ، طعم، بو و شکل ظاهری) از مصرف آن بپرهیزید.
8- بیشتر افراد به دلیل درد و برای تسکین دردهایی مانند سردرد، دندان درد و دردهای عضلانی و مفاصل، تورم و تب، از داروهای مُسکن (بدون نسخه) استفاده می کنند اما لازم است یادآوری کنیم که مصرف این داروها بیش از 10 روز برای بزرگسالان و بیش از 5 روز برای کودکان مجاز نیست. حتما اگر 3 تا 4 روز استفاده کردید، با پزشک یا داروساز مشورت کنید تا خطری پیش نیاید.
9- دارو درمانی در بیماران سالمند نیازمند توجه خاصی است. سالمندان حدود 50 درصد از داروهای با نسخه را مصرف می کنند و اغلب نسبت به واکنش های نامطلوب دارویی حساس تر هستند. تغییرات در شیوه اثر و جذب داروها، حساسیت گیرنده ها و نارسایی در ثابت نگه داشتن محیط داخلی به دلیل تغییر سن، همگی سبب می شوند که در سالمندان تغییرات وسیعی در پاسخ به داروها پیدا شود
10- افزایش نسبی چربی در بدن سالمندان سبب افزایش انتشار داروهای محلول در چربی و کاهش انتشار داروهای محلول در آب می شود؛ برای مثال، نیمه عمر داروی دیازپام در سالمندان بالاتر است.
دکتر علی حائری - رییس دانشکده علوم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
سلامتیران
