پرسش: با توجه به اینکه در آستانه ورود به ماه مبارک رمضان هستیم لطفا اصول تغذیه صحیح را در این ماه مبارک برای ما تشریح نمایید.
پاسخ: توصیه های بهداشتی ذیل جهت رعایت شما روزه داران محترم تقدیم می گردد:
1. قبل از شروع ماه رمضان با گرفتن روزه های مستحبی یا قضا، بدن خود را برای یک ماه روزه داری، کم کم آماده نمایید یا این که نزدیک ماه رمضان صبحانه را کامل میل کنید ولی ناهار نخورید یا ناهار را خیلی سبک میل نمایید و خوردن آن را به تاخیر بیاندازید تا اینکه ناهار کم کم به طرف عصر کشیده شود و معده عادت نماید.
2. با توجه به این که معده انسان در طی خواب، فعالیت ندارد ولی روده در طی خواب به فعالیت خود ادامه می دهد بنابراینهیچ گاه با شکم پر نباید خوابید؛ چرا که این امر باعث فساد غذا در معده و عدم هضم صحیح می گردد. باید بسته به نوع غذایی که میل می کنید و با توجه به توان معده خود در هضم غذا، حدود یک الی دو ساعت بعد از غذا خوردن، حتماً بیدار باشید.
این مسأله در خوردن افطار و سحری باید مورد توجه قرار بگیرد لذا حداقل یک ساعت بعد از سحری نخوابید.
3. اگر آب و نمک و روغن سفره ما سالم باشد اصلی ترین موارد رعایت شده است.
آب: آب باید بدون کلر و مواد افزودنی باشد مانند آب باران، آب چشمه، آب قنات، آب چاه عمیق
روغن: همین بس که مردم عزیز ما بدانند روغن خوب و بد فرقشان این است که روغن خوب هرگز با حرارت دادن حالت چسبندگی به خود نمی گیرد و روی کاشی و گاز آشپزخانه نمی چسبد ولی متاسفانه می بینم تقریبا همه روغنهای بازار این چنین هستند و وقتی وارد بدن انسان می شود به علت وجود گرما در بدن ما چون این روغنها صنعتی هستند سفت می شوند و باعث بسته شدن عروق و ایجاد کبد چرب می شوند.
روغن های خوب و سالم عبارتند: 1-روغن کنجد 2-روغن زیتون 3-روغن محلی
نمک: نوعی از آن مورد تائید است که بصورت طبیعی در طبیعت یافت می شود خصوصاً نمک دریا یا جمع دریاها که به علت وجود مثلاً منیزیم باعث کاهش فشار خون می شوند.
4. دیابتی ها می توانند روزه بگیرند و بسیار مفید است ولی کسانی که کلیه هایشان مشکل دارد بسته به نوع آن باید با پزشک خود مشورت کنند.
5. در ماه رمضانی که با گرمای طاقت فرسا روبرو باشیم رعایت این امور اجبار است:
- عدم پرخوری در سحر.
- عدم مصرف مواد غذایی خیلی شیرین، تند و شور.
- استفاده از مواد غذایی تفه (بی مزه) مانند کدو، کلم و امثالهم بسیار مهم است.
6. هرگز مواد خوراکی پخته شده را همراه خام مصرف نکنید و سعی کنید دور از افطار تا قبل سحر، از مواد خام و میوه ها و تنقلات مفید بهره مند شوید.
7. افراد لاغر در این ایام از چیزهایی که حرارت بدنشان را بیشتر افزایش می دهد بپرهیزند مثل: رفتن در آفتاب، دوش آب سرد، غذاهایی که فلفل و ادویه و گرمی زیاد دارند، سرخ کردنی ها و...
و بر عکس از غذاهایی که همراه با آب بیشتری هستند، لعاب بیشتری دارند و رطوبت بخشی بیشتری برای بدن دارند استفاده کنند مثل خورشت کدو، فرنی، شیر طبیعی، میوه های مرطوب مثل هلو و استفاده از دوش آب ولرم
1. بهتر است سحری را با آب شروع نکنیم اما کسانی که عطش دارند و گرم مزاج هستند و با مصرف آب اشتها باز می کنند اشکالی ندارد. همراه با غذا خوردن نیز نباید آب خورده شود.
2. مصرف مواد شیرین در اولویت است مثل خرما، حلوا و هر چیز شیرین طبیعی
رسول خدا(ص) فرمودند: خرما چه خوش سحری ای است
3. برای جلوگیری از ضعف، حتماً در وعده غذایی سحر از نان سبوس دار استفاده نمایید و حتی سبوس گندم بخرید و یک یا دو قاشق غذاخوری داخل آب خورشت ریخته و همراه نان بخورید.
4. اگر مقداری گوشت بخورید به صورت سیرابی، کله پاچه، آبگوشت و خورشتهای گوسفندی مانند قیمه خیلی خوب است و باعث می گردد تا در طی روز گرسنه نشوید. غذای چرب طبیعی جلوگیری از تشنگی نیز می کند.
5. برای جلوگیری از ایجاد ضعف، برنج حتی الامکان نخورید یا کم بخورید.
6. مربای هر چیز که با عسل پخته شده بخورید و یا بعد از سحر می توانید یک فنجان شربت ولرم عسل میل نمایید.
7. در پایان غذا با مقداری نمک طعام دریا خیلی جزئی دهان خود را شور کنید.
8. هیچ وقت مخصوصاً در سحرها از نوشیدنی های کارخانه ای به ویژه نوشابه های گازدار نخورید.
9. هرگز از گوشتهای با طبیعت سرد مانند ماهی در سحر استفاده نکنید که طی روز ضعف فراوان خواهید داشت!
10. در وعده سحر، همراه با غذای سحر از مواد غذایی خام و ناپخته همچون کاهو یا میوه استفاده نکنید.
11. خوردن ماست در کنار هر گونه غذای دارای گوشت قرمز یا سفید ممنوع می باشد. چرا که گوشت ماست را فاسد و روده ها را هلاک می کند. همانگونه که میوه، شیر را فاسد و معده را هلاک می کند، اگر هوس ماست کردید دور از افطار در طول شب بخورید و یا در زمانیکه موقع سحری گوشت در غذای شما نباشد میتوانید ماست بخورید.
12. خوردن سحری بسیار مهم است و حتماً باید خورده شود، به خصوص برای افراد لاغر خوردن سحری اجباری است چون گرسنگی زیاد باعث گرمی زیاد می شود و معده را مجبور می کند که رطوبات و اخلاط مفید بدن را هضم کرده و در بدن منتشر نماید و چون این موارد خاصیت غذایی کمتری دارند پخش شدن آنها در بدن موجب بروز عوارض و بیماری میشود. لذا خوردن سحری لازم و واجب است حتی چند لقمه.
13. افراد چاق علاوه بر روزه گرفتن اگر از غذا های لاغر کننده و کم رطوبت استفاده کنند به لاغر شدن سریعتر آنها کمک می کند.
در طی روز به دلیل گرسنگی، حرارت بدن بالا می رود و پوست گرم تر شده که باعث لاغری و آب شدن چربی می شود، این امر برای افراد چاق مفید است، ولی افراد لاغر باید از هر چیزی که باعث گرم تر شدن آنها می گردد، پرهیز کنند، در طی روز جلوی آفتاب نروند و محیط خود را خنک نگه دارند، همچنین دوش آب سرد باعث گرم تر شدن بدن می گردد و باید برای خنک شدن، دوش آب ولرم بگیرند و از انجام فعالیت شدید خودداری کنند.
1- امام صادق (ع) فرمودند: پیامبر خدا به هنگام افطار، با حلوایی آغاز می کرد و بدان روزه می گشود و اگر نمی یافت با چند خرما و اگر نیز یافت نمی شد، با آب نیم گرم. آنگاه می فرمودند این موارد معده و جگر را پاک می کند و سر درد را از میان می برد.
رسول خدا (ص) فرمودند: اگر کسی از شما روزه بود، با خرما روزه بگشاید و اگر خرما ندید با آب، چرا که آب پاک کننده است.
با نمک افطار باز کنید و سپس شروع افطار آب جوشیده ولرم همراه با خرما یا عسل میل کنید.
آب ولرم، اخلاطی که در طول روز در معده جمع شده اند را می شوید و شستشوی ابتدایی معده و مجاری گوارشی از دهان تا معده انجام می شود.
2- بدلیل حرارت بالای معده در اثر گرسنگی زیاد، وارد نمودن آب یخ و سرد در ابتدا باعث تغییر ناگهانی حرارت معده و قبض یکباره معده و سردی شدید معده و ضعف معده می شود، همچنین مصرف آب خیلی گرم و جوش هم می تواند موجب افزایش حرارت معده شود. بهترین وجه شروع، با آب ولرم است و غذاهای سهل الهضم و شیرین، چرا که به علت نیاز کبد، طبیعت بدن تمایل زیادی به جذب فوری شیرینی دارد.
اگر در چنین شرایطی آب یخ را بخورید چون در معده توقف نمی کند، مستقیم وارد روده شده که می تواند حتی باعث مرگ ناگهانی بدنبال رفلکس عصبی شود.
در این موارد برای اینکه بتوانید آب را در معده نگه دارید حتما حداقل تکه ای نان قبل از آن میل کنید لذا برای رفع تشنگی نیز سعی نکنید، که عطش خود را به یک باره و با نوشیدنی زیاد از بین ببرید که در این صورت تشنگی بر طرف نخواهد شد. برایرفع تشنگی، نصف لیوان آب را جرعه جرعه بنوشید و سپس مقداری نان میل نمایید سپس نصف دیگر لیوان را به صورت جرعه جرعه و آهسته بنوشید.
3- در افطار از غذاهای سهل الهضم و ترجیحاً شیرین، فرنی ها، حلیم و آش ها استفاده کنید.
4- برای صرف شام، بهتر است در همان وعده غذایی افطار به حد سیری افطاری میل شود، مگر آن که با یک فاصله زمانی شام میل کنید که در آن صورت باید مراعات نمایید تا با شکم پر نخوابید.
5- افراد لاغر در فاصله افطار تا سحر، باید از مواد غذایی و میوه های آبدار استفاده کنند.
6- طبق عادت غلط نان و پنیر و سبزی نباید در رأس افطار میل شود.
7- هرگز از زولبیا و بامیه های موجود در بازار که از روغنهای صنعتی تهیه می شوند، استفاده نکنید. حتی در برخی از موارد برای سود بیشتر از روغن های صنعتی فاسد و سوخته شده نیز استفاده می کنند.
============================
برگرفته از سایت دکتر روازاده
