یکی از درس های مهم عاشورا که ویژگی یاران حضرت امام حسین  علیه السلام و یاران حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است و بایستی سرلوحه منتظران قرار گیرد، بصیرت است. بصیرت یکی از خصلت های ستودنی حضرت عباس علیه السلام است که در زیارت ایشان و در  وصفی که حضرت سجاد علیه السلام از ایشان دارد، به آن تأکید شده است؛ «کان عمنا نافذ البصیره؛ عموی ما ، اهل بصیرت بود». بصیرت به معنای ورود دقیق و آگاهانه است. بصیرت جلوه هایی دارد که به برخی از آنها اشارتی می شود.

امام شناسی

معرفت به امام در اوج جلوه های بصیرت است. بصیرت به آنکه امام چه جایگاهی دارد؟ چه اهدافی را دنبال می کند؟ چه دغدغه ای دارد؟ منتظر چیست؟ چگونه باید او را یاری کرد؟ وظیفه دیگران در قبال او چیست؟

منتظر وقتی جایگاه بی بدیل ولی خدا را دریافت که سخن و رفتار او نشانة الهی دارد و رفتار او باذن و ادارة الهی است جز بر مسیر الهی نمی گوید و نمی رود وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوى‏ إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْیٌ یُوحى‏ (1)؛ «از هوا و هوس سخن نمی گوید، سخنان او وحی الهی است».

چون فهمید ولی خدا، تنها راه هدایت است نه یکی از راه ها و کشتی نجات امّت است که جز همراهی با آن، طوفان بلاست و غرق شدن هرچند اگر پسر نوح باشی با کشتی و نوح اگر نباشی غرقی.

«السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا سَبِیلَ اللَّهِ الَّذِی مَنْ سَلَکَ غَیْرَهُ هَلَک‏(2)؛سلام بر تنها راه الهی که اگر کسی جز آن رود هلاک می شود».

« مَثَلُ أَهْلِ بَیْتِی فِیکُمْ کَمِثْلِ سَفِینَةِ نُوحٍ مَنْ رَکِبَهَا نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِق(3)؛ اهل بیت من ، چون کشتی نوح اند، که هر که سوار کشتی نوح گردد، نجات یافته و هر که آن را ترک گوید، غرق شود».

آن گاه خود را با تمام وجود همراه ولی خدا می کند « فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لَا مَعَ غَیْرِکُم‏(4)؛ با شماییم، با شما، نه با غیر شما».

چون دریافت ولی خدا دلسوزترین و مهربانترین است؛ با تمام وجود به او عشق می ورزد، عشقی آگاهانه به ولی خدا که مهربان و دلسوز است و جز او راهی به هدایت نیست. پس باتمام وجود خود را تسلیم راه و مسیر او می کند.«فَأَبْذُلَ نَفْسِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی وَ أَهْلِی وَ جَمِیعَ مَا خَوَّلَنِی رَبِّی(5)‏؛ فدایت پدر و مادرم، اهل و مال و خانواده ام و آنچه خدا به من داده است».

بصیرت این که امام از او چه می خواهد؟ چه وظیفه ای در قبال او دارد. ولو امام او در دوران غیبت است، ولی از منظر او غیبت به مثابه مشاهده و دیدار اوست .چرا که به وظیفه آشنا و به آن عمل می نماید.

زمان شناسی

« الْعَالِمُ بِزَمَانِهِ لَا تَهْجُمُ عَلَیْهِ اللَّوَابِس(6)؛آنکه زمان و زمانه خود را بشناسد، دچار تردیدها و سردرگمی نخواهد بود.»در برخی روایات، زمانی به معنای سلطان و حکومت آمده است که «إِذَا تَغَیَّرَ السُّلْطَانُ تَغَیَّرَ الزَّمَانُ (7)؛ چون حکومت تغییر می کند،زمان تغییر می یابد». حتی آمده است:«إذا تغیرت نیة السلطان تغیر [فسد] الزمان (8)؛ چون نیت و اداره حاکمان تغییر می یابد، زمان و زمانه تغییر می یابد». ارادة آنان در زمان تأثیر دارد . اهل بصیرت به زمان و اوضاع سیاسی و اجتماعی زمان خود آگاهند.

حضرت امیرالم?منین علیه السلام به فرزندش فرمود :« عاقل بایستی که ... اهل زمان خود را بشناسد».(9)

یار امام حسین علیه السلام و یار حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و منتظر واقعی ، اهل بصیرت است. چون بصیرت دارد و در حد توان شناخت به امام و جایگاه بی بدیل او دارد؛ در می یابد که چرا ولی خدا «صلح حدیبیه» را می پذیرد و آنگاه بر او نمی آشوبد و بر او اعتراض نمی کند.

فهم اینکه ولی خدا به دنبال حفظ دین است . روزی دین با شهادت او حفظ می شود و روزی با عدم شهادت او و ماندن و تحمل کردن اذیت و آزارها، روزی حفظ دین با شهادت حسین علیه السلام است و روزی با آتش بس امام حسن علیه السلام و باقی اهل بیت  علیهم السلام تا مهدی  عجل الله تعالی فرجه الشریف که عمری تحمل می کند و روزی ظهور می نماید.

دشمن شناسی

دشمنان امام و حقیقت و خوبی ها ـ آنان که ارزش ها را به مسلخ می برند و با خرافه سازی و بدعت سازی و تحریف، پلیدی ها را به جای دین و به جای هادیان قرار می دهند ـ دلسوزان دین و ولایت را دشمن و دشمنان دین و اهل بیت را دوست معرفی می کنند.

شهیدان و مجاهدان میدان های مختلف تاریخ از جمله انقلاب اسلامی را ناجوانمردانه بیگانه از دین و مسیر اهل بیت، حسین علیه السلام و مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف معرفی می‌کنند. و دشمنان راحت طلب عزلت گزیده، جان و دل به بیگانه داده و به دلیل ترس از میدان گریزان را ولایتی معرفی می‌کنند. (بصیرت جبهه واحد دشمنان در شکل استکبار (صهیونیسم و نفاق) و چهره دجال گونه تفرقه افکنی و اتهام کفر و شرک به این و آن).

آینده نگری و برنامه ریزی

« یَخْرُجُ أُنَاسٌ مِنَ الْمَشْرِقِ فَیُوطِئُونَ لِلْمَهْدِیِّ یَعْنِی سُلْطَانَه(10)؛ گروهی از مشرق برمی خیزند و زمینه ساز تسلط و حکومت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف می گردند».

حرکت برای ظهور و زمینه سازی ظهور بدون برنامه ریزی معنا ندارد. بدون آینده نگری و برنامه ریزی انتظار ادعایی بیش نیست که منتظران واقعی خستگی ناپذیر، پنهان و آشکارا در تلاش و کوششند.« الدُّعَاةُ إِلَى دِینِ اللَّهِ سِرّاً وَ جَهْرا».(11)

پی نوشت:

1.سوره نجم ،آیه 3و4.

2. بحار الانوار،ج99،ص 98 . 

3.  بحارالأنوار،ج 23 ،ص 105 .

4. بحارالأنوار،ج97 ،ص341 .

5 .بحارالأنوار،ج99 ،ص 118 .

6. الکافی ،ج1 ،ص26 .

7. بحارالأنوار،ج72 ،ص358 . 

8. غررالحکم، حکمت 343 .

9. سوره حجرات،آیه 1.

10. بحارالأنوار،ج51،ص87.

11. بحارالأنوار،ج36 ، ص386.

منبع: مرکز تخصصی مهدویت

پدیدآونده: محمد صابر جعفری