هورمون تستوسترون (Testosterone) را هورمون مردانه نیز می گویند که باعث بزرگ شدن عضلات و بروز خصوصیات ویژه مردان می شود. هورمون تستوسترون در مردان توسط بیضه ها و در زنان توسط تخمدان ها تولید می شود.

گاهی میزان هورمون تستوسترون در بدن مردان کاهش می یابد که باعث بروز یک سری مشکلات می شود. لذا باید با مراجعه به پزشک متخصص، آن را درمان کرد.

کاهش طبیعی تستوسترون با افزایش سن

به طور طبیعی با افزایش سن، هورمون تستوسترون کمی کاهش می یابد که به نام توقف آندروژن و یا یائسگی مردانه خوانده می شود. در بیشتر مردان، این کاهش تستوسترون هیچ مشکل و یا علامت خاصی را ایجاد نمی کند، ولی در تعداد کمی از مردان، افت تستوسترون دارای علائمی همچون گرگرفتگی، زودرنجی، تحریک پذیری و کاهش میل جنسی می باشد.

علائم کاهش تستوسترون در مردان

در برخی مردان، کاهش تستوسترون باعث علائم واضحی می شود، از قبیل:

- تحلیل (کوچک شدن) عضلات

- ریزش موی سر

- بزرگ شدن سینه

- کوچک شدن بیضه

اگر میزان تستوسترون در دوران جنینی نوزادان پسر کم باشد، ممکن است بر رشد اندام تناسلی آنها اثر بگذارد و منجر به کاهش رشد اندام تناسلی و کیسه بیضه گردد و یا ممکن است تبدیل به آلت تناسلی زنانه و یا آلت تناسلی مبهم شود.

اگر میزان تستوسترون قبل و یا در طی دوران بلوغ پسران کاهش یابد، ممکن است باعث عدم بلوغ جنسی گردد و دارای این علائم باشد: عدم رشد توده عضلانی، اختلال در بم شدن صدا، کاهش موهای بدن، بزرگ شدن سینه ها و کوچک شدن بیضه ها.

علائم کاهش تستوسترون در زنان

هورمون تستوسترون در بدن زنان نیز تولید می شود و کاهش آن، علائم زیر را ایجاد می کند:

- گرگرفتگی

- کاهش میل جنسی

- اختلالات خواب

- کاهش توده عضلانی

- کاهش تراکم استخوانی

- از دست دادن موی بدن

اثر کاهش تستوسترون بر استخوان ها

شاید فکر کنید بیماری  پوکی استخوان (استئوپروز) که باعث  شکنندگی استخوان ها می شود، فقط در زنان رخ می دهد، اما این بیماری در مردان نیز دیده می شود. علت شایع این بیماری در مردان، کاهش میزان تستوسترون می باشد.

هنگامی که میزان تستوسترون کم شود، استخوان ها نازک تر و ضعیف تر می شوند و راحت تر می شکنند.

اثر کاهش تستوسترون بر میل جنسی

کاهش میزان تستوسترون همیشه بر میل جنسی افراد اثر ندارد، اما می تواند برای مغز و بدن شما مشکلات زیادی را ایجاد کند.

کاهش تستوسترون در برخی مردان باعث کاهش میل جنسی می شود.

اثر کاهش تستوسترون بر خلق و خو

برخی مردان در اثر کاهش تستوسترون دچار مشکلاتی مانند زودرنجی، تحریک پذیری، تغییرات خلق و خو، کاهش تمرکز ذهنی و کاهش انرژی بدن می شوند.

البته این علائم می توانند در اثر مشکلاتی مانند  کم خونی، افسردگی،  مشکلات خواب و یا بیماری های مزمن نیز به وجود آیند.

اثر کاهش تستوسترون بر باروری

هورمون تستوسترون به تولید اسپرم در بدن مردان کمک می کند. در نتیجه وقتی میزان این هورمون کم شود، میزان تولید اسپرم نیز کم می شود.

اگر هم میزان اسپرم کافی نباشد، مرد نمی تواند بچه دار شود، یعنی دچار  ناباروری می گردد.

علل کاهش تستوسترون

- افزایش سن یکی ازعلل شایع کاهش میزان تستوسترون می باشد.

- دیابت نوع دو

- بیماری های کبدی و یا کلیوی

- COPD (بیماری انسداد مزمن ریوی)

- مشکلات غده هیپوفیز

- آسیب بیضه

- پرتودرمانی، شیمی درمانی و مصرف داروهای استروئیدی نیز بر میزان تستوسترون تاثیر دارند

.

در چه صورت باید مردان آزمایش تستوسترون بدهند؟

اگر دچار علائم زیر شدید، بهتر است با تجویز پزشک، آزمایش تستوسترون بدهید:

- اختلال نعوظ

- کاهش میل جنسی

- تعداد کم اسپرم

- کاهش قد

- ریزش موی سر

- کاهش اندازه عضلات

معمولا صبح ها و هنگامی که میزان تستوسترون زیاد است، با استفاده از آزمایش خون میزان تستوسترون را اندازه گیری می کنند.

میزان طبیعی تستوسترون بین 300 تا 1000 نانوگرم در دسی لیتر خون می باشد.

درمان میزان کم تستوسترون

اگر میزان تستوسترون خون شما کم باشد و به علاوه دارای علائم کمبود تستوسترون باشید، پزشک مصرف تستوسترون را برای شما تجویز می کند.

البته باید گفت همه افراد دارای میزان کم تستوسترون، نیاز به درمان ندارند. شما باید از خطرات و فواید این درمان آگاه باشید.

برای سنجش تستوسترون به متخصص اورولوژیست و یا متخصص غدد مراجعه کنید.

برخی از مطالعات نشان داده است که مصرف تستوسترون می تواند عضلات مردان را تقویت کند، سلامتی استخوان ها را حفظ کند و میل جنسی را بهبود بخشد. اما این اثرات در هر مردی کاملا متفاوت می باشد.

انواع تستوسترون درمانی

هورمون تستوسترون در اشکال مختلفی برای درمان موجود می باشد، مثل تزریقی، ژل، چسب و قرص.

تزریق این هورمون یکی از ارزان ترین روش ها می باشد، اما دردناک است.

ژل و چسب تستوسترون

این مواد به طور مستقیم بر روی پوست قرار می گیرند. هورمون از طریق پوست وارد خون می شود.

از آنجایی که ژل و چسب را هر روز بر روی پوست قرار می دهند، می توانند میزان هورمون تستوسترون را ثابت کنند.

البته این مواد موجب خارش و سوزش پوست می شوند و ممکن است پوست تاول بزند.

قرص های تستوسترون

هر 12 ساعت یک بار، این قرص ها در لثه و بالای دندان های پیشین قرار می گیرند.

همانند ژل، قرص حل می شود و به آرامی تستوسترون را آزاد می کند.

قرص های لثه ای باعث ایجاد طعم تلخ، سوزش دهان، حساسیت لثه ها و سردرد می شوند.

این عوارض جانبی با گذشت زمان بهتر می شوند.

هنگامی که از قرص های تستوسترون استفاده می کنید، می توانید غذا بخورید.

خطرات درمان با تستوسترون

- افزایش گلبول های قرمز خونی

-  

آینه خواب(قطع تنفس در خواب)

- بزرگ شدن پروستات

- آکنه

مردانی که از تستوسترون استفاده می کنند، باید برای تشخیص علائم اولیه سرطان پروستات، به طور مرتب توسط پزشک متخصص معاینه شوند. این مردان باید به طور منظم معاینه شوند:

- همه مردان بیشتر از 50 سال

- مردان بالای 40 سال با سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پروستات

چه مردانی نباید تستوسترون مصرف کنند؟

- مردانی که دارای  سرطان پروستات و یا سینه هستند.

- مردانی که دارای بیماری های قلبی کنترل نشده می باشند.

- مردانی که دارای آپنه خواب درمان نشده می باشند.

- مردانی که دارای مقدار زیاد گلبول های قرمز خونی می باشند.