یائسگی مردانه به معنای کاهش تدریجی هورمون جنسی مردانه (تستوسترون) است که از میانسالی شروع می شود. به یائسگی مردانه در اصطلاح پزشکی، «هیپوگنادیسم دیررس» می گویند.

علائم یائسگی مردان

- شروع به افزایش وزن می کنند.

- توده عضلانی شان کاهش می یابد.

- احساس افسردگی می کنند.

- دچار مشکل های خواب می شوند.

- احساس ضعف می کنند.

- دچار ناتوانی جنسی می شوند.

- کاهش میل جنسی

- اختلال در نعوظ

- عدم توانایی برای شرکت در فعالیت های شدید جسمی مانند: دویدن، بلند کردن اشیای سنگین یا شرکت در ورزش های سخت.

- عدم توانایی در پیاده روی بیش از یک کیلومتر

- ناتوانی در خم شدن، زانو زدن یا دولا شدن

- کاهش انرژی

- احساس غمگینی

- خستگی

یائسگی مردان و میزان هورمون تستوسترون

این‌که آیا این تغییرات مستقیما به کاهش میزان هورمون تستوسترون مربوط است یا نه، به طور جدی مورد بحث بوده است.

برخی پزشکان اعتقاد دارند کاهش هورمون تستوسترون باید با درمان جایگزینی با تستوسترون جبران شود.

به طور طبیعی، تولید تستوسترون در بدن مردان، با افزایش سن کاهش پیدا می کند.

این روزها درمان با تستوسترون به طور فزاینده ای پرطرفدار شده، اما ممکن است عوارض جانبی وخیمی مانند: افزایش خطر سرطان پروستات، حمله قلبی و سکته مغزی، به خصوص در مردان مسن تر را داشته باشد.

بسیاری از مردان میانسال، که میزان هورمون تستوسترون در آنها طبیعی است، دچار کاهش میل جنسی، افسردگی یا خستگی می شوند که ناشی از تعدادی عوامل مربوط به سبک زندگی یا سلامت (مانند از دست دادن شغل، نارضایتی زناشویی یا چاقی و...) است که این عوامل به طور مستقیم به تستوسترون مربوط نیست.

میزان کم تستوسترون در یک فرد سالمند، لزوما به این معنا نیست که دچار یائسگی مردانه شده است.

عوامل موثر بر یائسگی مردان

- افزایش سن (از 50 سالگی به بعد)

- کاهش میزان هورمون تستوسترون

- انجام ورزش های استقامتی

- استرس

- افسردگی

- میزان ترشح هورمون تستوسترون در افرادی که در ارتفاعات زندگی می‌ کنند، بسیار پایین ‌تر از میزان ترشح این هورمون در ساکنان سواحل دریاست.

- میزان ترشح نوعی هورمون به نام SHBG در گیاهخواران بالاتر است که می ‌تواند سبب کاهش تستوسترون در دسترس شود.

کاهش هورمون تستوسترون

در مردان غدد هیپوتالاموس و هیپوفیز، وظیفه کنترل ترشح تستوسترون را بر عهده دارند.

ترشح نوعی هورمون به نام GnRH توسط هیپوتالاموس به هیپوفیز کمک می‌ کند تا هورمونی موسوم به LH را ترشح کند که بر سلول‌ های خاص بیضه (سلول‌های لیدیگ) تاثیر می‌ گذارد.

نشانه ‌های کاهش تستوسترون در مردان چندان قابل تشخیص نیست، چون مکانیسم‌ های کمکی نظیر تولید هورمون ‌های آندروژن توسط غدد فوق ‌کلیوی بر آن تاثیر می ‌گذارد.

وقتی میزان ترشح تستوسترون کاهش می ‌یابد، بدن مقداری از هورمون پیش ساز تستوسترون را تبدیل به تستوسترون می‌ کند.

از نشانه‌ های کاهش تستوسترون در بدن می ‌توان به سردرد، کاهش قدرت دید، کوتاهی قد در نتیجه پوکی استخوان و کم خونی اشاره کرد.

هورمون ‌درمانی

پزشکان، تستوسترون را از طریق درون عضله ‌ای یا زیرپوستی تزریق می ‌کنند.

در مردانی که به اندازه کافی بدن شان تستوسترون تولید نمی ‌کند، دریافت این هورمون می ‌تواند مفید باشد و بر حجم ماهیچه ‌ای، اخلاق و خواب آن ها تاثیر بگذارد.

اما تزریق این هورمون بر میل جنسی و قدرت بدنی چندان تاثیری ندارد.

هورمون درمانی جایگزین در مردان می ‌تواند خطراتی نیز به دنبال داشته باشد.

پزشک باید پروستات و میزان هموگلوبین خون را در مردان تحت معالجه، تحت نظر داشته باشد.

عوامل کاهش دهنده ترشح تستوسترون

1- استرس : استرس اثری مخرب بر کارکرد غدد هیپوتالاموس و هیپوفیز که مراکز کنترل هورمون تستوسترون هستند، دارد. استرس همچنین سبب کاهش LH (هورمون محرک ترشح تستوسترون در سلول ‌های بیضه) و کاهش کلی ترشح این هورمون در بدن می‌ شود.

2- کمبود خواب : کمبود خواب نیز بر میزان تستوسترون ترشحی در بدن تاثیر می ‌گذارد. تحقیقات پژوهشگران دانشگاه شیکاگو بر روی 12 مرد سالم 64 تا 74 ساله نشان داده است که رابطه مستقیمی بین میزان خواب شبانه و میزان ترشح تستوسترون در روز وجود دارد.

3- دیابت و سندرم متابولیک : بدن افراد مبتلا به دیابت نوع دو و سندرم متابولیک که هر دو به چاقی پایین تنه یا فشار خون بالا دچار هستند، میزان تستوسترون کمتری نسبت به دیگران تولید می ‌کند.

4- افسردگی : میزان تستوسترون در افراد مبتلا به افسردگی، کمتر از افراد سالم است. جالب است که مصرف تستوسترون در افراد جوان و سالخورده، سبب از بین رفتن افسردگی می‌ شود.

5- الکل: مصرف الکل بر غدد کنترل کننده و ترشح کننده تستوسترون نظیر هیپوتالاموس، هیپوفیز و بیضه اثر مخرب دارد و می‌ تواند سبب کاهش توانایی جنسی و ناباروری آن ها شود. الکل بر سلول ‌های لیدیگ بیضه که ترشح ‌کننده تستوسترون هستند، تاثیر می گذارد و می ‌تواند سبب کاهش ترشح تستوسترون و در نتیجه افت میل جنسی شود.

6- آفت‌کش‌ها : مواد شیمیایی موجود در برخی آفت ‌کش‌ ها می‌ توانند ترشح هورمون‌ ها را مختل کنند. مردانی که با برخی آفت‌کش‌ها کار می‌ کنند، میزان تستوسترون خون شان در مقایسه با دیگر مردان پایین تر است.

عوارض یائسگی مردان

غده پروستات در مردان، آسیب پذیرترین عضو بدن در مقابل بیماری ها است.

تمام مردان در معرض سه بیماری اصلی مربوط به این غده هستند.:

- پروستاتیت یا التهاب پروستات

- بزرگ شدن خوش خیم پروستات

- سرطان پروستات

تفاوت ها و شباهت های یائسگی مردان و زنان

- یائسگی زنان معمولا در سنین 45 تا 65 سالگی رخ می دهد. ولی در مردان از سن 35 سالگی به بعد، آندروپوز در هر زمانی رخ خواهد داد.

- در زنان تغییرات سریع تر و نشانه ها آشکارتر و در مردان علایم تدریجی تر و ملایم تر است.

- هنگامی که زنان مرحله یائسگی را طی می کنند، توانایی باروری را از دست می دهند، در حالی که مردان یائسه، هنوز این توانایی را دارند.