چرا زخم معده می گیریم؟

تعریف، علائم و علل زخم پپتیک

زخم های پپتیک یا زخم های قسمت فوقانی دستگاه گوارش، زخم هایی هستند که در آستر
داخلی معده، قسمت فوقانی روده و مری ایجاد می گردند. رایج ترین علامت زخم پپتیک،
درد شکمی می باشد.      

در گذشته های نه چندان دور تصور می شد فاکتورهای مربوط به شیوه ی زندگی مانند
علاقه ی زیاد به غذاهای پُرادویه یا شغل های استرس زا، ریشه ی اغلب زخم های پپتیک هستند؛ اما امروزه پزشکان دریافتند که
علت اصلی زخم های پپتیک، استرس یا رژیم غذایی نمی باشد بلکه عفونت های باکتریایی و
برخی از داروها هستند که سبب زخم های پپتیکی می گردند. زخم پپتیک بیماری شایعی است
که بیش از 10 درصد بالغین را در جوامع مختلف تحت تاثیر قرار داده است. خبر خوب آن
که درمان موفقیت آمیز زخم پپتیکی امکان پذیر است.

علایم:

رایج ترین علامت زخم پپتیک، درد سوزشی می باشد. این درد به علت زخم، ایجاد شده و
در اثر تماس اسید معده با منطقه جراحت، بدتر می شود. نشانه های این درد به صورت
موارد زیر مشخص می گردند:

* احساس درد در هر جایی از بالای ناف تا جناغ سینه

* احساس درد حداقل از چند دقیقه تا چندین ساعت

* بدتر شدن درد در زمان خالی بودن معده

* شعله ور شدن درد در شب

* اغلب با خوردن غذاهای خاصی که اسید معده را خنثی می کند و یا با استفاده از داروهای آنتی اسید، این درد تسکین می یابد.

* برای چند روز یا چند هفته دردی وجود ندارد و سپس دوباره  درد  بر می گردد.

در موارد کمتر، علایم و نشانه های دیگری به شرح ذیل در
زخم پپتیک دیده می شود:

* بالا آوردن خون، که با رنگ قرمز یا سیاه مشخص می گردد.

* وجود خون تیره رنگ در مدفوع یا قیری شدن مدفوع

* حالت تهوع یا استفراغ

* کاهش وزن بدون دلیل

* تغییر اشتها

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد:

زخم پپتیک، زخمی نیست که شما بتوانید به تنهایی و بدون مراجعه
 به پزشک آن را
درمان نمایید. اگرچه داروهای بلوکه کننده اسید و آنتی اسیدها، درد را تسکین می
دهند، اما این بهبودی، کوتاه مدت می باشد. چنانچه علایم یا نشانه هایی از زخم
مشاهده کردید، برای درمان حتما به پزشک مراجعه کنید.

انواع زخم پپتیک:

بسته به محل زخم، زخم های پپتیک نام های متفاوتی دارند:

* زخم معده: نوعی از زخم پپتیکی است که در معده
ایجاد می شود.

* زخم دئودنومی: این نوع زخم پپتیکی در قسمت ابتدایی
روده باریک(دئودنوم) ایجاد می شود.

* زخم مری: زخم مری معمولا در قسمت انتهایی مری قرار
دارد و اغلب با بیماری مزمن ریفلاکس مری - معده ای(GERD)مرتبط می باشد.

علل ایجاد زخم:

اگر چه استرس و غذاهای پُرادویه در گذشته علت اصلی زخم های پپتیکی بوده اند، اما امروزه
پزشکان علت اصلی اغلب زخم ها را باکتری هلیکوباکترپیلوری می دانند.
هلیکوباکترپیلوری در لایه ی موکوسی زندگی می کند که بافت معده و روده ی باریک را
پوشانده و محافظت می نماید. در اغلب موارد هلیکوباکترپیلوری مشکلی ایجاد نمی کند.
اما گاهی اوقات، می تواند لایه موکوسی را از بین ببرد و در معده یا دئودنوم ایجاد
التهاب کند و سبب زخم شود.

هلیکوباکترپیلوری، عفونت رایجی در معده و روده می باشد. مطالعات انجام شده در
آمریکا نشان داده است که یک نفر از هر 5 نفر فرد زیر 30 سال و نیمی از افراد بالای
60 سال به این عفونت مبتلا هستند. اگر چه هنوز دقیقا چگونگی سرایت هلیکوباکترپیلوری
مشخص نیست، ممکن است از طریق تماس نزدیک، مانند بوسیدن، از فردی به فرد دیگر قابل
انتقال باشد. همچنین ممکن است هلیکوباکترپیلوری از طریق غذا یا آب نیز منتقل
گردد.

هلیکوباکترپیلوری رایج ترین علت زخم پپتیکی است اما تنها علت نمی باشد.

علاوه بر هلیکوباکترپیلوری، دلایل دیگر زخم های پپتیک، یا فاکتورهایی که سبب بدتر شدن آن می گردند، شامل موارد ذیل می شوند:

استفاده ی مرتب از مُسکن ها: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی می توانند سبب تحریک یا التهاب معده و روده ی باریک گردند. این داروها هم با نسخه و هم بدون نسخه در دسترس هستند و شامل آسپیرین، ایبوپروفن، ناپروکسن، کتوپروفن و غیره می باشند. برای اجتناب از ناراحتی های گوارشی، این داروها باید به همراه وعده های غذایی صرف شوند.

چنانچه زخم پپتیک دارید، مطمئن گردید پزشک تان از وجود زخم در زمان تجویز مُسکن آگاه است.

دیگر داروهایی ضدالتهابی غیر استروئیدی شامل Alka-seltzer و سابسالیسیلات بیسموت می باشند. متاسفانه برخی افراد این داروها را برای رفع علایم زخم های پپتیکی مصرف می کنند، اما این داروها شرایط را بدتر می کنند.

از دیگر داروهای تجویز شده ای که منجر به زخم های پپتیکی می گردند، داروهای استفاده شده برای درمان استئوپورز هستند که بیس فسفونات ها نام دارند و شامل موارد اکتونل(Actonel)، فوساماکس(Fosamax) و ... هستند.

داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی، سنتز آنزیم تولید کننده ی پروستاگلاندین ها(سیکلواکسیژناز) را مهار می کنند. پروستاگلاندین ها ترکیباتی شبه هورمونی هستند که از معده در برابر صدمات فیزیکی و شیمیایی محافظت می نمایند. بدون این محافظ، اسید معده منجر به فرسایش بافت معده شده و سبب خونریزی و زخم می گردد.

سیگار کشیدن: نیکوتین موجود در تنباکو، مقدار و غلظت اسید معده را افزایش می دهد، بنابراین خطر ایجاد زخم را بالا می برد. سیگار کشیدن همچنین روند درمان را کند می کند.

مصرف زیاد الکل: الکل سبب فرسایس لایه موکوسی معده و افزایش تولید اسید می گردد. اما  هنوز مشخص نیست که آیا الکل به تنهایی سبب پیشرفت زخم می گردد و یا فقط علایم را بدتر می کند.

استرس: اگر چه استرس، علت زخم پپتیکی نمی باشد اما
به عنوان یک فاکتور می تواند در تشدید این بیماری مشارکت کند. استرس علایم زخم
پپتیکی را بدتر می کند و درمان آن را به تاخیر می اندازد. برخی از دلایل ایجاد
استرس شامل:

وقایع و پیشامدهایی که احساسات را درگیر می کنند،

جراحی یا صدمات فیزیکی مانند سوختگی

یا دیگر آسیب های شدید می باشند. 

تغذیه ی نادرست: اگر چه عوامل غذایی اعم از مصرف غذاهای تند و نیز ترشیجات حاوی
اسید علت ابتلا به زخم پپتیک نیستند ولی عوامل غذایی و استفاده از غذاهای ناسالم،
روند این بیماری را تشدید می نمایند.