فناوری سه بعدی سالیان نسبتا طولانی است که وارد زندگی روزمره بشر شده است و به جهت تأثیر خیره کننده ای که بر مخاطب می گذارد صنایع مختلفی از جمله
تولیدات سرگرمی و تفریحی را نیز دست خوش تحولات گسترده کرده است. با این حال کمتر کسی تاکنون به این موضوع فکر کرده است که فناوری سه بعدی چه تاثیراتی می تواند بر چشم و خستگی احتمالی آن داشته باشد. پروفسور مارتین بنکس از دانشگاه کالیفرنیا که تخصص اصلی اش در زمینه چشم و بینایی سنجی است در گفتگو با technology review اطلاعات جالب توجهی در این زمینه ارائه کرده است.
آیا قطعا می توان گفت فناوری سه بعدی لطمات جدی ای برای سیستم بینایی و حتی عصبی انسان به همراه دارد؟
پیش از هر قضاوتی در این زمینه باید گفت فناوری سه بعدی و کاربردی شدن آن طول عمر چندان زیادی ندارد و از آن جا که هیجان خاصی در خود دارد به سرعت در گوشه گوشه ی زندگی انسان ها و از جمله نمایشگرها و دنیای رایانه وارد می شود. با این حال در سال های اخیر شکایات زیادی از افراد مختلف دریافت کرده ایم مبنی بر این که در مقایسه با گذشته دچار ناراحتی های عصبی، سر درد ها و حتی خستگی بی سابقه چشمان خود می شوند. این دسته از افراد عمدتا کسانی هستند که روزانه دقایق و ساعاتی را صرف مشاهده ی تصاویر سه بعدی می کنند. آن ها خود را با بازی ها و فیلم های سه بعدی سرگرم می کنند. از این رو به نظر می رسد ارتباط مستقیمی میان این دو مقوله وجود داشته باشد. تحقیقات هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارند و هنوز نمی توان با قاطعیت در این زمینه صحبت کرد.در صورتی که این فناوری تبعات منفی احتمالی برای سیستم بینایی و سلامت افراد به همراه داشته باشد، چه ارتباطی می توان میان ابعاد صفحه نمایشگر و میزان این تبعات تصور کرد؟
بررسی ها نشان داده اند افرادی که عمدتا از نمایشگرهای سه بعدی و همچنین تماشای بازی و فیلم های سه بعدی در صفحات نمایشگر کوچک تر لذت می برند بیشتر دچار ناراحتی های مزمن نظیر سردرد و خستگی چشم می شوند.
تصاویر سه بعدی چگونه در مغز انسان تجزیه، تحلیل و درک می شوند؟
بدون شک پاسخ به این پرسش رایج می تواند به روشن شدن تاثیر احتمالی تماشای فیلم و بازی های سه بعدی بر سیستم بینایی کمک کند. فناوری سه بعدی به نوعی مغز را فریب می دهد. این فریبکاری به این صورت انجام می شود که تصویری واحد برای چشم چپ و تصویر دیگری برای چشم راست نمایش داده می شود. در ادامه مغز این تصاویر را به یکدیگر لایه لایه کرده تا یک تصویر سه بعدی تولید شود. در سینماها استفاده از عینک های مخصوص پولارایزد شده موجب می شود تا فرد تصاویر را به خوبی درک کرده و تشخیص دهد و البته در تلویزیون ها و نمایشگرهای سه بعدی این کار به وسیله شیشه ی مخصوصی صورت می گیرد تا در نهایت برای هر چشم یک تصویر جدا نمایش داده شود.
...
برخی محققان بر این عقیده هستند که تاثیر احتمالی فناوری سه بعدی بر چشم ها به توان چشم ها در تمرکز روی تصویر بازمی گردد؟
این یک مقوله نسبتا پیچیده است و به این راحتی نمی توان درباره آن صحبت کرد. در نظر داشته باشید جفت چشم ها در دنیای واقعی و برای نگاه کردن به یک جسم سه بعدی باید دو کار اصلی را انجام دهند؛ نخست باید هر دو کار کنند تا شیء مورد نظر در مرکز دو شبکیه قرار گیرد، کار دوم چشم ها در حقیقت همان مرحله تطبیق دادن است. اگر مرحله نخست به درستی صورت نگیرد فرد اشیا را دوتایی می بیند و البته در صورتی که مرحله تطابق نیز به طرز مناسبی انجام نشود اشیا غیرشفاف تشخیص داده می شوند. فناوری سه بعدی پیچیدگی هایی را در زمینه انجام صحیح این دو مرحله ایجاد می کند زیرا فرد ناچار است در یک فاصله معین چشمان خود را متمرکز کرده، اما نزدیک شدن به جسم را در فاصله دیگری تجربه کند. این تفاوت در فاصله ای که در دنیای سه بعدی همواره رایج است می تواند منشا سر درد های مزمن یا سایر ناراحتی ها باشد. در حقیقت در دنیای سه بعدی ارتباط منطقی میان دو مرحله ی یاد شده از میان می رود.
آیا سردرد و مشکلاتی که اشاره کردید برای سیستم بینایی در تمامی افرادی که از فناوری سه بعدی استفاده می کنند روی می دهد؟
تجربه نشان داده است که این ناراحتی ها برای همه ی افرادی که از فناوری سه بعدی و فیلم ها و بازی هایی از این دست استفاده می کنند روی نمی دهد با این حال این اعتقاد وجود دارد که حداقل ناراحتی های چشمی و به خصوص خستگی مفرط چشم ها در پی تماشای فیلم ها و بازی های سه بعدی اجتناب ناپذیر خواهد بود. البته این نگرانی در خصوص کودکان بیشتر از سایر گروه های سنی احساس می شود. کودکانی که با تماشای فیلم ها و بازی ها در دنیای سه بعدی بزرگ می شوند ممکن است به نوعی به این دنیای سه بعدی اعتیاد پیدا کرده و دچار ناراحتی های چشمی و سایر مشکلاتی شوند که سلامتی آن ها را به شدت در معرض خطر قرار می دهد.
آیا تماشای فیلم ها در دنیای سه بعدی در سینماها نیز این تبعات را برای سلامتی افراد به دنبال دارد؟
همان طور که گفته شد هر چه صفحه نمایشگری که این نوع فیلم ها در آن نمایش داده می شود کوچک تر باشد تبعات منفی به مراتب بیشتری در پی خواهد بود. البته من در خصوص تماشای این فیلم ها در سینماها نگرانی چندانی ندارم چون در این فضاها فاصله فرد تا پرده سینما زیاد است. نگرانی اصلی به تماشای مفرط و همیشگی این فیلم ها و بازی ها در نمایشگرهای کوچک تر است.
شیوه هایی برای مقابله به این اثرات ارائه شده است؟
در سال های اخیر تلاش هایی در این خصوص آغاز شده است. اتفاقا ما نیز در گروه تحقیقاتی خود روی دستگاهی کار می کنیم که مشکلات ناشی از تماشای فیلم ها و بازی ها در دنیای سه بعدی را از میان می برد. این دستگاه شامل دو لنز است که هر یک در برابر یکی از چشم ها قرار می گیرد و با تمرکز روی تصویر مانع از ایجاد ناهماهنگی در درک تصویر می شود. ما این دستگاه را روی 17 داوطلب در حین تماشای بازی یا فیلم در دنیای سه بعدی مورد بررسی قرار داده و به نتایج امیدوارکننده ای نیز دست پیدا کردیم. عمده این افراد معتقد بودند زمانی که از این دستگاه در حین تماشای فیلم های سه بعدی استفاده می کردند ناراحتی های چشمی و سر درد به مراتب کمتری را تجربه می کردند.
