55 اسم برگزیده قرآن

 

هر کدام از کتابهاى آسمانى براى خود نام خاصى داشته است، قرآن نیز که مجموعه
آیاتى است که از طریق وحى به جان و دل پیامبر گرامى اسلام نازل شده، داراى نام و یا
نام هایى است که در خود قرآن آمده است.

همچنین در روایاتى که از پیامبر(صلى الله علیه و آله) و ائمه(علیهم السلام)
درباره فضل قرآن نقل شده نام "قرآن" و "مصحف" و "کتاب الله" تکرار شده است.

به هر حال براى قرآن این کتاب آسمانى مسلمانان، نام هاى گوناگونى در خود قرآن
اطلاق شده است که هر کدام بیانگر بعد خاصى از قرآن و داراى بار ویژه اى است.

در مورد تعداد نام هاى قرآن بعضى ها افراط کرده و هر صفتى را که در قرآن براى
قرآن ذکر شده است، به عنوان "نام" تلقى کرده اند در مقابل بعضى ها هم گفته اند قرآن
فقط یک اسم دارد و آن قرآن است و بقیه همه صفات قرآن مى باشد.

ما تصور مى کنیم همانگونه که قول اول نمى تواند قابل قبول باشد و مثلاً نمى
توانیم یکى از اسامى قرآن را عربى و یکى را امر و یا حبل بدانیم، همچنین قول دوم
نیز با واقع تطبیق نمى کند زیرا نام هایى مانند فرقان و ذکر و کتاب اگر هم در قرآن
به عنوان صفت ذکر شده باشد لااقل در عرف مسلمین به عنوان نام تلقى شده است و مى
توان آنها را "علم منقول" دانست همانگونه که خود کلمه "قرآن" نیز همین حکم را
دارد.(1)

مفسر بزرگ قرن ششم جمال الدین ابوالفتوح رازى در مقدمه تفسیر خود 43 نام ‏براى
قرآن آورده است(2) که بیشتر جنبه وصفى دارد. و طبرسى در مجمع البیان ‏به نام‏هاى
قرآن، فرقان، کتاب و ذکر اکتفا کرده است.(3) بدرالدین زرکشى(4) نقل مى‏کند که حرالى
کتابى در این زمینه نوشته و بیش از نود اسم یا وصف براى قرآن یادآور شده است. از
قاضى عزیزى نیز 55 نام و عنوان براى قرآن نقل شده است که در زیر آمده و همه متخذ از
متن قرآن است و از این تعداد 43 نام اول آن با نظر ابوالفتح رازى مشترک
است:

2- فرقان-  یا ایها الذین آمنوا ان تتقوا الله یجعل لکم فرقانا - انفال
29

و انزل التوراة و الانجیل من قبل هدى للناس و انزل الفرقان - آل عمران -
3 و 4

تبارک الذی نزل الفرقان على عبده لیکون للعالمین نذیرا - فرقان - 1

3- کتاب: ان الذین یتلون کتاب الله و اقاموا الصلاة - فاطر - 29

انا انزلنا الیک الکتاب بالحق لتحکم بین الناس - نساء 105

ذلک الکتاب لا ریب فیه بقره - 2

انا نحن نزلنا الذکر و انا له لحافظون - حجر - 9

و انزلنا الیک الذکر لتبین للناس ما نزل الیهم و لعلهم‏یتفکرون نحل - 44

و انه لذکر لک و لقومک - زخرف - 44

و هذا ذکر مبارک انزلناه افانتم له منکرون - انبیا - 50

ص و القرآن ذى الذکر - ص - 1

ان هو الا ذکر و قرآن مبین - یس - 69

ان الذین کفروا بالذکر لما جائهم و انه لکتاب عزیز - فصلت - 41

و لقد یسرنا القرآن للذکر فهل من مدکر - قمر - 17

5- تنزیل-  و انه لتنزیل رب العالمین - شعراء - 192

انا نحن نزلنا علیک القرآن تنزیلا - انسان - 23

و قرآنا فرقناه لتقراه على الناس على مکث و نزلناه تنزیلا - اسراء - 106

فلعلک باخع نفسک على آثارهم ان لم یؤمنوا بهذاالحدیث اسفا - کهف - 6

ا فمن هذا الحدیث تعجبون و تضحکون و لا تبکون - نجم - 59 و 60

فلیاتوا بحدیث مثله ان کانوا صادقین - طور - 34

7- موعظه - یا ایها الناس قد جائتکم موعظة من ربکم و شفاء لما فی‏الصدور
- یونس - 57

ان هذه تذکرة - مزمل - 19

9- ذکرى - و جاءک فی هذه الحق و موعظة و ذکرى للمؤمنین - هود - 120

10- بیان - هذا بیان للناس و هدى و موعظة للمتقین - آل عمران - 138

41- قیم - و لم یجعل له عوجا قیما لینذر باسا شدیدا
- کهف - 1 و 2

پاره ای از نامهای قرآن که برگرفته از متن این کتاب آسمانی است عبارتند از: فرقان، ذکر، نبأ، ایمان، مبین، نذیر، سراج، قول، حبل، نور،
رحمت و ... .

1- سیرى در علوم قـرآن، یعقوب جعفرى

2- ر.ک: ابوالفتوح رازى، الروض الجنان و روح الجنان، ج 1، مقدمه، ص 5.

3- تفسیر طبرسى،ج 1، مقدمه،فن رابع، ص 14.

4- البرهان،ج 1، ص 276-273/ الاتقان، ج 1، ص 146-143.