شنیدن خبر مرگ یا معلولیت افراد در گروه‌های سنی مختلف، دیگر چندان تعجب برانگیز نیست، حتی اگر فرد ورزشکار هم باشد!

باید پذیرفت که هیچ فردی از افراد جامعه در برابر بیماری‌های قلبی و مغزی که منجر به وقوع سکته می‌شود مصون نیست، اما متخصصان اعتقاد دارند که می‌توان با توجه و حساسیت بیشتر نسبت به برخی علایم، از وقوع آن پیشگیری کرد.

صاحب‌نظران متخصص تاکید دارند که صدای پای بیماری‌هایی مانند سکته مغزی را با اندکی دقت، می‌توان شنید و در مقابل آن واکنشی متناسب نشان داد.

دکتر "عبدالحمید شریعت" در این خصوص گفت: اصطلاح سکته مغزی وقتی به کار می‌رود که یک لخته در مسیر رگ مغز قرار گرفته یا یکی از رگ‌های مغز دچار پارگی شده و خونرسانی به قسمتی از مغز، قطع شده باشد.

این متخصص نورولوژی با اشاره به تاثیرگذاری سرعت کمک رسانی به فرد در این شرایط بر کاهش عوارض و پیشگیری از بروز مشکلات بعدی، خاطرنشان کرد: سکته مغزی، سومین علت مرگ و اولین یا دومین عامل معلولیت در جهان به‌شمار می‌رود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز اعتقاد دارد، هزینه و آسیب‌های روحی این بیماری، صدمه‌ای سنگین به خانواده بیمار وارد می‌کند.

این پزشک متخصص اضافه کرد: شایع‌ترین نشانه‌های بروز سکته مغزی، ضعف یا بی‌حسی یک طرف بدن یا یک طرف صورت، بی‌حسی یک طرف اندام، تاری دید و سرگیجه که بعضا با استفراغ همراه می‌شود، است. سه عامل مهم غذای ناسالم، مصرف تنباکو و کم تحرکی تاثیر مستقیم در ابتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی و فشارخون، افزایش چربی خون، مشکلات عروقی و در نهایت ایجاد سکته مغزی و سکته قلبی می‌شود. بهتر است اطلاعات و آگاهی مردم در رابطه با این عوامل بیماری‌زا، ارتقا داده شود.

افشین برهان‌حقیقی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز نیز با اشاره به کلمه "fast" به عنوان نشانه اختصاری علایم سکته مغزی، گفت: چنانچه بیمار اختلال در کلام، اختلال در بالا بردن بازوها و ضعف در دست و پا، تغییر در تقارن صورت یا احساس بی حسی در نیمی از صورت داشته باشد، لازم است بی درنگ برای ارایه خدمات درمانی به او اقدام شود.

این پزشک متخصص نورولوژی بیان کرد: مهمترین علت‌های ایجاد سکته حاد مغزی (استروک) شامل پرفشاری خون، قندخون و چربی خون بالا، بی‌تحرکی و بیماری‌های قلبی که در صدر آن بی نظمی‌های ضربان قلب و بیماری‌های دریچه‌ای قلب قرار دارد، است. ابتلا به هریک از این بیماری‌ها می‌توانند باعث تشکیل لخته در عروق و سکته مغزی یا سکته قلبی شود.

او با دسته بندی تنگی عروق به دو گروه، تنگی عروق داخل جمجمه‌ای و تنگی عروق خارج جمجمه‌ای که عامل بسیاری از سکته‌های مغزی در ایران است، ادامه داد: شایع‌ترین نوع سکته مغزی، سکته خونریزی دهنده است که در اثر پرفشاری خون، آنوریسم‌ها و ناهنجاری‌های عروق مغزی بروز پیدا می‌کند.

تاثیر غیرمستقیم استرس در بروز سکته مغزی

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، روان گردان‌ها، مواد مخدر، به ویژه نمونه‌های جدید و دوپینگ‌های ورزشی را باعث تنگی عروق و خونریزی‌های مغزی دانست و افزود: استرس به صورت غیرمستقیم باعث ایجاد سکته می‌شود، به این صورت که استرس تعادل قند و فشارخون را برهم زده و با افزایش این دو مورد و تاثیر بر سایر علت‌ها، می‌تواند تشدید کننده خطر ابتلا به سکته مغزی باشد، اما به تنهایی و به عنوان یک علت، هنوز مطالعه مستندی موجود نیست.

برهان حقیقی، استرس زیاد را باعث گرایش افراد به مصرف دخانیات و مواد مخدر و ابتلا به سکته مغزی دانست و نسبت به تاثیر مصرف طولانی مدت و مقدار بالای الکل، هشدار داد و گفت: این رفتار با مکانیسم واسطه‌ای می‌تواند باعث سکته مغزی شود.

سن سکته مغزی در ایران 10 سال کمتر از دنیا است

این پزشک متخصص نورولوژی با اشاره به اینکه میانگین سنی ابتلای ایرانیان به سکته مغزی، 10 سال کمتر از سن ابتلای جهانی است، این موضوع را یک هشدار مهم، عنوان و بر لزوم جدی گرفتن موضوع مهار قند و فشارخون، تاکید کرد.

برهان‌حقیقی گفت: عده‌ای تصور می‌کنند قندخون با مصرف دارو خوب می‌شود و پس از مدتی مصرف دارو، با تصور بهبودی، روند مصرف را قطع می‌کنند، حال آنکه بیماری قند و فشارخون با دارو درمان نمی‌شود، بلکه مهار می‌شود. برخی از افراد بیماری قند را خطرناکتر می‌دانند و به پرفشاری خون توجه لازم ندارند، در حالی که عوارض پرفشاری خون بسیار شدیدتر از بیماری قند است.

او بر لزوم آموزش روش‌های پیشگیری از بروز سکته به تمام افراد جامعه خصوصا افرای مبتلا به قند، چربی و پرفشاری خون، خاطرنشان کرد: اگر زمان طلایی کمک به بیماران مبتلا به سکته مغزی را از دست بدهیم، عوارض غیرقابل بازگشتی ایجاد خواهد شد.

زمان طلایی کمک به بیماران سکته مغزی را از دست ندهیم

برهان‌حقیقی، حداکثر زمان طلائی را برای کمک به فردی که دچار سکته مغزی شده است را 4 یا 5 ساعت پس از بروز اولین نشانه‌ها، عنوان و اضافه کرد: همه باید بدانیم بیمار مبتلا در نخستین فرصت لازم، باید به بیمارستانی مجهز منتقل شود و انجام این کار توسط اورژانس و متخصصان طب اورژانسی، تاثیرگذارتر است. در این زمان تاثیر داروهای حل کننده لخته خون، در بیماران بسیار بیشتر است و همین امر باعث می‌شود افرادی که سریع‌تر به مراکز درمانی منتقل می‌شوند، دچار معلولیت و عوارضی کمتر شوند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، با تصریح اینکه اولین قدم، همیشه پیشگیری از ابتلا به بیماری است، گفت: دومین گام، مراجعه سریع و گام آخر فیزیوتراپی و مراقبت‌های پرستاری و بازتوانی است.

برهان‌حقیقی در خصوص اطلاع رسانی به مردم در مورد نشانه‌های ابتدایی سکته مغزی و سرعت عمل در انتقال بیمار به بیمارستان را یک ضرورت دانست و گفت: انتقال بیمار به مرکز درمانی مجهز در زمان طلایی، این امکان را ایجاد می‌کند که با یک تزریق داخل وریدی حل کننده لخته، مشکل فرد برطرف شده و از ایجاد هر عارضه‌ای پیشگیری شود. بعد از گذشت این زمان، در 16 ساعت اول، فرصت خروج لخته از عروق مغزی وجود دارد.

وی تاکید کرد: بیمارستان نمازی فعال‌ترین و مجهزترین مرکز برای درمان مبتلایان به سکته مغزی است و خانواده‌ها باید هنگام بروز این بیماری، ضمن تماس با 115، زمینه انتقال بیمار به مرکز اورژانس بیمارستان نمازی را فراهم کنند و از مصرف هرگونه دارو به شکل شخصی، خصوصا داروهای کاهش دهنده سریع فشار خون، پرهیز کنند.

سرپرستار بخش نورولوژی بیمارستان نمازی نیز توصیه‌هایی را در خصوص مواجهه با سکته مغزی و بیمار مبتلا دارد.

معصومه سبحانی ضمن تاکید بر لزوم توجه به آزمایش‌های ادواری در دوره‌های حداقل 6 ماهه، گفت: افرادی که دارای پیشینه خانوادگی سکته مغزی هستند و افرادی که دچار سکته‌های گذرا شده‌اند، به عنوان مثال به صورت ناگهانی و گذرا دچار مشکلات تکلم، بی حسی اندام و تغییرات موقت تقارن صورت شده باشند، باید بیشتر به انجام آزمایش ادواری توجه کنند.

سرپرستار بخش نورولوژی بیمارستان نمازی شیراز، پیشگیری از ایجاد سکته مغزی را هدف نخست، عنوان و تاکید کرد: بعد از وقوع سکته مغزی، رفع معلولیت‌ها دشوار است. نیاز به مراقبت دائم، هزینه‌های تامین تجهیزات پزشکی و لوازم مصرفی در ارتباط با مشکلات بیمار، بروز مشکلاتی نظیر مشکل بلع و نداشتن کنترل ادرار به معنای نیاز به مراقبت‌های تخصصی است که همه هزینه‌هایی را به فرد و خانواده تحمیل می‌کند.

سبحانی تصریح کرد: به‌نظر می‌رسد، سکته مغزی از پرهزینه‌ترین بیماری‌ها محسوب می‌شود، این بیماری نه تنها فرد بلکه خانواده را فلج کرده و درگیر مشکلاتی عدیده می‌کند. مصائبی که هم جسمی است و هم روحی.

متخصصان نورولوژی اعتقاد دارند که فیزیوتراپی یکی از مهمترین اقدامات برای بازگشت بیمارانی است که به واسطه بروز سکته مغزی دچار فلج در اندام‌های مختلف بدن شده‌اند و بازگشت سریعتر فرد به زندگی عادی،‌ برابر است با کاهش صدمات روحی، اقتصادی و جسمی وارده به فرد و خانواده.